Amersfoort verbetert samenwerking rond psychische kwetsbaarheid

‘Ruim 40% van de Nederlanders heeft ooit psychische klachten gehad. Soms kort en soms langdurig. Iedereen kan een periode kwetsbaar zijn, ook jij en ik. Er is dus geen duidelijk afgebakende groep.’

Dat zegt Arieke van Andel, senior beleidsregisseur bij de gemeente Amersfoort.

‘Wij streven naar een logische samenwerking vanuit de verschillende systemen. Mensen knippen hun eigen leven immers niet in stukjes die daarin passen.’

Toch zijn er mensen die door hun kwetsbaarheid eerder in serieuze problemen komen dan anderen. Vaak gaat het om een combinatie van dingen die op verschillende levensgebieden misgaan: wonen, relaties, inkomen en bijvoorbeeld verslaving. ‘Met ons samenwerkingsproject willen we passende hulp en ondersteuning organiseren voor mensen die geen goede aansluiting vinden bij de reguliere hulpverlening. Bijvoorbeeld omdat ze de weg niet weten of de hulpverlening niet – of niet meer – vertrouwen. Of omdat ze vinden dat ze er zelf moeten uitkomen.’

Ingewikkelde ‘schakelpunten’

Bij mensen met complexe problemen wordt het geheel aan hulp en ondersteuning al snel ingewikkeld. Maatschappelijke ondersteuning via de gemeente, gespecialiseerde ggz en eerstelijnszorg via de zorgverzekering, plus uiteenlopende ondersteuning, van schuldhulpverlening tot juridische steun. In Amersfoort kwamen medewerkers uit alle betrokken organisaties In een ‘leeromgeving’ bij elkaar om via geanonimiseerde casussen de knelpunten in kaart te brengen. Vooral de ‘schakelpunten’ bleken ingewikkeld, aldus Van Andel.

‘Wanneer schakel je vanuit een wijkteam door naar bemoeizorg? Is het FACT-team aan zet of juist de gemeentelijke bemoeizorg? En hoe maak je goed de overgang van bemoeizorg naar reguliere vraaggerichte hulp?’

Caroline Lindner (RadarAdvies)

Nieuw perspectief

Caroline Lindner en Connie Mensink zijn als adviseurs betrokken bij de leeromgeving en de borging van de resultaten.

Mensink: ‘Het samenwerken in de leeromgeving heeft veel opgeleverd. Met de casuïstiek, aangeleverd door de deelnemers, hebben we heel concreet de route van een cliënt in kaart kunnen brengen. Ervaringsdeskundigen en naasten hebben meegedacht in de zogeheten Denktank. Het is duidelijk geworden waar de knelpunten zitten en hoe je onderling beter kunt afstemmen.’

Lindner: ‘Een deelnemende kaderhuisarts ggz vertelde dat ze zich door de gesprekken over bemoeizorg veel bewuster is geworden van haar verwijzersrol. Zo’n leeromgeving blijkt mensen nieuwe perspectieven te kunnen aanreiken.’ De leeromgeving was een manier om elkaar te leren kennen en te onderzoeken wat je samen wilt doen. Nu, aldus Lindner, is het zaak om dat te borgen in de reguliere uitvoeringspraktijk.

Zelf willen oplossen

Over het borgen van de samenwerking is Van Andel positief. Bemoeizorg wordt in Amersfoort inmiddels uitgevoerd door het zogeheten TeamBAS, waarover de betrokken organisaties goede afspraken hebben gemaakt. Maar als professionals in de praktijk op problemen stuiten waarin de afspraken niet voorzien, hebben ze soms de neiging die maar zelf op te lossen. Van Andel: ‘Begrijpelijk, maar zo pak je een knelpunt niet structureel aan. Het is de uitdaging om samenwerkingsafspraken ook in het beleid van alle betrokken organisaties te laten landen. Zodat niet de professionals maar de managers oplossingen zoeken als er ergens toch een probleem opduikt.’ Een regiegroep moet ervoor zorgen dat de gemaakte afspraken ook worden ‘doorontwikkeld’, vertelt Van Andel. Want het blijft een kwestie van samen in beweging blijven.

Iedereen in beeld

Of de samenwerkingsaanpak mensen met een psychische kwetsbaarheid al aantoonbaar beter helpt, is nog niet te zeggen. Van Andel: ‘De betrokken organisaties zeggen dat de onderlinge samenwerking beter wordt. Ze vinden het goed om deskundigheid te delen.’

Volgens Mensink blijkt uit onderzoek dat een groot deel van de mensen met complexe problemen wel in beeld is, maar vaak bij verschillende hulpverleners die van elkaar te weinig weten wat ze doen.

‘Als je beter met elkaar gaat schakelen, mag je ook verwachten dat er uiteindelijk minder mensen tussen de wal en het schip terecht zullen komen.’

Connie Mensink (RadarAdvies)

Meer informatie

• De aanpak van ondersteuning en hulp voor mensen met psychische kwetsbaarheid van de gemeente Amersfoort
• Project Samenwerking wijkteams, bemoeizorg, ambulante ggz Amersfoort