Goede samenwerking voorkomt dat mensen weer terugvallen

In de Kop van Noord-Holland, een regio met ongeveer 160.000 inwoners, werken uiteenlopende partners samen aan een goede ondersteuning van mensen met een psychische kwetsbaarheid. Van de tweedelijns-ggz tot de winkeliersvereniging. Met tijdige signalen dat iemand in de problemen zit, kun je vaak erger voorkomen.

‘Als ervaringsdeskundige ondersteun ik mensen in hun herstelproces, vanuit herkenning én erkenning. Juist omdat ik zelf ervaring heb, kan ik mensen soms aanzetten tot het accepteren van hulp.’

Dat zegt Denise Melgert van RCO de Hoofdzaak, tevens crisiskaartconsulent. Als ervaringsdeskundige doet zij mee in het project De Verbinding (zie kader). Daarin werken alle relevante partijen aan betere samenwerkingsafspraken om mensen in de knel eerder te signaleren. Ervaringsdeskundigen horen daar vanzelfsprekend bij, vindt Maureen Klaver, schakel-GGD'er en lid van het vangnet- en adviesteam van de GGD Hollands Noorden. ‘Professionals krijgen nog wel eens te horen: ik wil alleen met iemand praten die weet wat ik doormaak! Van een ervaringsdeskundige zullen deze mensen dan eerder wat aannemen.’

Onbekend maakt eng

Wat is er nodig om te zorgen dat ook kwetsbare mensen een goede plek in de wijk krijgen? Melgert: ‘Openheid is onmisbaar, en meer begrip voor psychische kwetsbaarheid. Dat vraagt om een veilige plek waar je van elkaar kunt leren. Een mooi initiatief, dat wij in de regio ook inzetten, is de Mental Health First Aid-cursus. Daarin leer je hoe je het gesprek kunt aangaan met iemand die psychische problemen heeft. Dat helpt bij de destigmatisering. Zonder begrip blijven buurtbewoners mensen met deze problemen vaak toch vooral als lastig ervaren.’ Ook Klaver is enthousiast over de cursus. ‘Voor veel mensen is dit onbekende materie en dat maakt het eng. Het helpt als je weet waarom iemand soms middenin de nacht schreeuwt.’ Vanuit een beter begrip wordt het tijdig aan de bel trekken iets anders dan alleen maar overlast melden. Juist bewoners kunnen belangrijke signalen geven, aldus Klaver.

‘Een buurvrouw ziet vaak eerder als iemand niet meer buiten komt of dat de post zich bijvoorbeeld maar opstapelt.’

Overal letterlijk langsgaan

Dergelijke eenvoudige maar cruciale signalen moeten zo snel mogelijk bij het vangnet- en adviesteam terechtkomen, zo is de bedoeling. De schakel-GGD’er zorgt dat dit team breed bekend is, zodat het er effectief voor kan zorgen dat de regie wordt opgepakt in de organisatie van hulp en ondersteuning. Want daar gaat het nog vaak fout: na een signaal start de hulp, maar zodra ergens een gat valt komt zo’n traject op een dood spoor terecht. Klaver gaat voor het project letterlijk overal langs, want een goede samenwerking staat of valt bij persoonlijke contacten. Dat heeft bijvoorbeeld afspraken opgeleverd met woningcorporaties, winkeliersverenigingen, bibliotheken en bewonersgroepen. En natuurlijk met professionele organisaties. Klaver:

‘Lastig is nog wel dat organisaties sinds de nieuwe privacywet soms terughoudend zijn in het delen van gegevens. Ook daar moet je dus goede afspraken over maken.’

Dierenartsassistenten en fysiotherapeuten

Belangrijk is het terugkoppelen wat er met signalen gebeurt. Klaver: ‘Huisartsen vertelden ons dat ze vaak niet weten wat er met iemand na een signaal gebeurt. Als je terug hoort wat er aan ondersteuning is georganiseerd, ben je eerder geneigd een volgende keer weer met een signaal aan te kloppen.’ Door haar ronde langs alle mogelijke partijen die een rol kunnen spelen, heeft Klaver inmiddels wel de overtuiging dat iedereen open staat voor een intensieve samenwerking. Juist ook partijen die misschien niet direct een rol hebben in hulp bij psychische kwetsbaarheid. Klaver hoorde ooit van de betrokkenheid van dierenartsassistenten in de regio Vught bij het signaleren van beginnende problemen bij mensen die met hun huisdier langskomen. Dat zou zij in de Kop ook wel willen realiseren. Melgert wijst op nog een andere beroepsgroep: de fysiotherapeuten:

‘Veel lichamelijke klachten komen voort uit psychische problematiek. Dat heb ik zelf ook ervaren. Juist bij deze professionals vertel je misschien eerder wat je echt dwarszit.’

Project 'De Verbinding'

De Verbinding werkt aan de sluitende aanpak rond mensen met verward gedrag. Naast pilots en innovaties, zoals het samenwerken met ervaringsdeskundigen en andere partners in de wijk en de training Mental Health First Aid, gaat het om goede samenwerkingsafspraken in de gemeenten Den Helder, Hollands Kroon, Schagen en Texel, een gebied met ruim 160.000 inwoners. Het deelproject ‘Naar de voorkant’ zet in op het versterken van preventie, steunstructuur en vroegsignalering. Marja Comajta, beleidsmedewerker bij GGD Hollands Noorden: ‘Door betere verbindingen te leggen, ook tussen formeel en informeel, maken we het vangnet steviger en vooral ook breder. Met de afspraken willen we voorkomen dat mensen na een aanvankelijk goede opvang toch weer terugvallen, omdat er een gat valt tussen verschillende organisaties. Wie te lang op een volgende stap moet wachten, verdwijnt te vaak weer uit beeld. In de contractafspraken en evaluatiegesprekken met de gemeentekomt komt nu bijvoorbeeld aan de orde hoe de regie concreet is geregeld. Zodat duidelijk is wie er precies aan zet is. Het idee is dat meldingen eerder naar het vangnet- en adviesteam komen en er een duidelijk aanspreekpunt is voor signalen. Ook bij onrust in een buurt rondom een persoon met verward gedrag. Het is voor buren vaak al een hele geruststelling als ze weten: er wordt aan gewerkt dat deze persoon goed wordt opgevangen.’

Subsidiemogelijkheden

Heeft u ook een idee om samen met andere organisaties de hulp voor mensen met verward gedrag en hun omgeving te verbeteren? Dan komt u wellicht in aanmerking voor subsidie. Er zijn al meer dan 200 praktijkprojecten gestart! Bekijk de inspirerende voorbeelden op onze website.