De inzet van suïcidepreventie apps als hulpmiddel bij voorkomen van suïcide

Onderzoekers van de Vrije Universiteit Amsterdam bekeken of het haalbaar is om mobiele applicaties te gebruiken bij de behandeling van suïcidale ggz-patiënten. Ze onderzochten het gebruik van 2 apps: de BackUp app en de Ecological Momentary Assessment (EMA) app.

Via de BackUp app zetten patiënten een veiligheidsplan, dat ze samen met hun behandelaar hebben opgesteld, op hun mobiele telefoon. De EMA app stuurt patiënten 3 tot 4 keer per dag een berichtje met vragen om stemming en suïcidale gedachten op een 7-punts schaal aan te geven. De antwoorden worden verwerkt in een grafiek, die ze met hun behandelaar kunnen bespreken.

Veiligheidsplan bij de hand

‘Heel handig’ vonden de 17 patiënten die deelnamen aan het CASPAR-onderzoek de BackUp app. ‘Omdat ze hun veiligheidsplan nu altijd bij zich hebben’, vertelt projectleider Wouter van Ballegooijen, assistent professor en suïcidepreventie-onderzoeker van de VU.

‘Het papieren veiligheidsplan blijft vaak in een la liggen.’

Hoe belangrijk het is dat mensen hun veiligheidsplan direct kunnen raadplegen, blijkt uit eerdere onderzoeken. Van Ballegooijen: ‘Veiligheidsplannen voorkomen zelfmoordpogingen bij mensen met suïcidegedachten, omdat ze vertellen wat ze tijdens een crisis kunnen doen.’

Wouter van Ballegooijen

Senior onderzoeker aan de VU Amsterdam en Amsterdam UMC. Zijn onderzoek richt zich voornamelijk op innovatie van behandeling van suïcidaliteit. Daarvoor kijkt hij naar eHealth mogelijkheden en maakt daarbij zoveel mogelijk gebruik van bestaande data. Voorbeelden van projecten waar Van Ballegooien bij betrokken was, zijn MetaPsy, en CASPAR. Tevens maakt hij deel uit van het dagelijks bestuur van Suïcide Research Netherlands

Meer hoop op beterschap

Ook de EMA app werd positief beoordeeld. Van Ballegooijen: ‘Patiënten ontdekten dat hun stemming en gevoelens van hopeloosheid soms per dagdeel wisselen. Dat wisten we al uit suïcidepreventie-onderzoek. Deze app maakt dat ook inzichtelijk voor patiënten. Het gaf hun vaak hoop te ontdekken dat het niet altijd slecht gaat.’

Betere communicatie tussen patiënten en behandelaars

Ook de communicatie met behandelaars verbeterde. Patiënten onthouden niet altijd even goed hoe het met ze gaat; de EMA app houdt dat van dag tot dag nauwkeurig bij. ‘Dat kan meer concrete aanknopingspunten voor de behandeling geven’, zegt Van Ballegooijen.

Wekelijks vragen naar gedachten aan suïcide

Het merendeel van de 52 ggz-behandelaren die werden getraind om de apps in hun praktijk toe te passen, droeg uiteindelijk toch geen patiënten aan om deze te testen. ‘We zien in veel e-health-onderzoek dat het behandelveld weerbarstig is. Dat heeft te maken met de techniek, waar veel behandelaren nog weinig ervaring mee hebben. In dit onderzoek speelde waarschijnlijk ook mee dat zij hun patiënten elke week moesten vragen naar hun suïcidale gedachtes.’

Waardevolle data uit onderzoek

‘Dat maakt het onderzoek niet minder waardevol’, zegt Van Ballegooijen. Ook omdat het data heeft opgeleverd die meer inzicht geven in individuele factoren die leiden tot gedachten aan suïcide. ‘In voorgaande onderzoeken werden patiënten hooguit 2 weken gevolgd. Wij volgden ze 3 tot 6 maanden. Onze data duiden erop dat suïcidegedachtes meer per individu verschillen dan we dachten.’
De deelnemers rapporteerden heftige dagelijkse schommelingen in de ernst van die gedachtes, maar er waren ook lange-termijn patronen te zien die sterk verschilden per individu. Ook lijkt entrapment, het gevoel vast te zitten, niet bij iedereen een rol te spelen. Bij sommigen is het meer de overtuiging dat ze hun omgeving tot last zijn, die suïcidale gedachtes uitlokt. ‘Je moet dus per patiënt kijken hoe gedachtes aan zelfdoding zich ontwikkelen.’

Vervolgonderzoek suïcidepreventie apps

Van Ballegooijen heeft al volop plannen voor vervolgonderzoek. Hoe maak je veiligheidsplannen interactief met monitoring? ‘Dat betekent dat je ervoor zorgt dat mensen er niet zelf aan hoeven te denken om hun veiligheidsplan te openen: als uit een monitorende app als EMA blijkt dat hun suïcidale gedachtes kunnen toenemen, wordt het veiligheidsplan automatisch geactiveerd.’
Daarnaast wil hij EMA en de BackUp app onderzoeken bij crisisdiensten en de spoedeisende hulp. ‘Mensen die daar terechtkomen vanwege een suïcidepoging, vallen daarna vaak in een gat. Ik wil onderzoeken of zij ook baat hebben bij deze apps.’

De BackUp app is voor iedereen te downloaden via de website van 113.nl.

De EMA app is nog niet beschikbaar.

__________________________________________________

Denk jij aan zelfdoding? Of maak je je zorgen om iemand anders? Bel 113, bel gratis 0800-0113 of chat via www.113.nl.
Ben je in levensgevaar? Bel dan 112.

__________________________________________________

Meer weten?

• Projectpagina ‘Caspar app op smartphone’
• De BackUp app is gratis beschikbaar voor Android en iPhone
• Nieuws over lopende en afgeronde projecten Suïcidepreventie
• Programmapagina Suïcidepreventie
• Tweede onderzoeksagenda suïcidepreventie 2021-2026
• Op de hoogte blijven? Meld u aan voor de Preventienieuwsbrief of volg ons op LinkedIn