Betere afwegingen voor het re-integratietraject

Een betere dienstverlening aan mensen die over de rand (dreigen te) vallen, hoe krijg je dat voor elkaar? Dat was de vraag na de uitkomsten van een intern onderzoek, dat de gemeente Leiden in 2016 heeft verricht binnen de afdeling Werk & Inkomen. Daaruit kwam een confronterend beeld naar voren over de werkelijkheid achter de terugmeldingen van het re-integratiebedrijf naar Werk & Inkomen.

In die periode stuurde de gemeente Leiden mensen na hun aanvraag voor een bijstandsuitkering meteen door naar het re-integratiebedrijf. Het leek erop dat veel mensen aan de slag waren met hun re-integratie. Maar de gemeente kreeg binnen drie maanden bijna 30 procent van de aangemelde burgers weer terug. In de meeste gevallen was de reden onduidelijk, omdat de registratie van de terugmeldingen alleen in algemene termen gedaan werd.  

Heen en weer

Het heen-en-weer-schuiven van mensen leverde veel extra werk op voor de gemeente en het re-integratiebedrijf. ‘Maar vooral kreeg het zelfvertrouwen van de betrokken burgers telkens een deuk’, vertelt Emmy van Gemert, senior medewerker bij de afdeling Werk & Inkomen bij de gemeente Leiden.

De motivatie om op zoek te gaan naar werk liep terug. ‘Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt overduidelijk dat de kans op het vinden van werk na drie maanden werkloosheid beduidend afneemt’, zegt Astrid Hazelzet. Als senior onderzoeker bij TNO begeleidt zij samen met haar collega Wilma Otten de gemeente bij de uitvoering van het project. ‘Daar lag dus een grote uitdaging.’

Goede verwijzing

Om een einde te maken aan het ‘rondpompen’ van burgers maakte de gemeente werk van methodisch werken. Leiden schafte een diagnose-instrument aan (CompetenSys), waarmee klantmanagers alle nieuwe aanvragers van een bijstandsuitkering in kaart brengen. Hierbij kijken zij naar diverse aspecten die het werk (zoeken) belemmeren of stimuleren. Het is de bedoeling dat over drie jaar alle mensen met een bijstandsuitkering zijn gediagnosticeerd met dit instrument.  

Maar er is nog meer veranderd. In plaats van op de terugmeldingen legt Leiden nu het accent op een kwalitatief goede verwijzing naar de juiste trajecten. Met werkzoekenden, klantmanagers en wetenschappers ontwikkelt de gemeente een afwegingskader om beter te onderbouwen of een werkzoekende (op termijn) kan werken en dus in aanmerking komt voor een traject bij Re-integratie en Werkgeversdienstverlening (R&W), het re-integratiebedrijf.  

‘Het doel van het project is om een gezamenlijk beeld te krijgen wanneer een doorverwijzing naar R&W kansrijk is en wanneer een participatietraject voor een werkzoekende een betere stap is’, zegt Hazelzet. ‘Het kan voor klantmanagers best lastig zijn om in te schatten of werk op termijn haalbaar is, vooral bij mensen met meer problemen tegelijkertijd. In het project gaan we met de klantmanagers op zoek naar argumenten die kunnen helpen bij de beoordeling. Alleen al om op basis van praktijkervaringen daarover met elkaar in gesprek te gaan is een grote meerwaarde van dit project.’

Boven tafel

Burgers maken zoveel mogelijk hun eigen plan over waar ze staan en waar ze naartoe willen. Ze brengen samen met de klantmanager meerdere leefgebieden in kaart, waarbij ze zelf de regie krijgen. ‘We kijken bij iedereen waar hij of zij goed in is, wat mogelijke belemmeringen zijn en wat mensen zelf nodig denken te hebben aan ondersteuning’, zegt Nadine Kluitenberg, die als klantmanager deelneemt aan het project.

Het afwegingskader geeft professionals daarbij extra houvast. De handvatten voor dit kader zijn gebaseerd op de kennis en ervaring van de klantmanagers en op wetenschappelijke inzichten. ‘Het helpt hen meer objectief te kijken naar de mensen en bewuster omstandigheden te wegen’, zegt Hazelzet. ‘Ook het re-integratiebedrijf en de burgers krijgen hiermee meer duidelijkheid.’

Het afwegingskader helpt vooral bij werkzoekenden die in het zogeheten ‘grijze gebied’ zitten. Dat zijn bijvoorbeeld mensen die heel graag willen werken, maar niet erg warm ontvangen worden op de arbeidsmarkt. Denk aan een zeer gemotiveerde vrouw die zwanger is. ‘Misschien dat we voorheen deze persoon niet hadden doorverwezen naar het re-integratiebureau’, zegt Van Gemert. ‘Nu kijken we daar anders tegen aan. Weerstand van werkgevers om in dit geval een zwangere vrouw niet de kans te bieden, laten we niet meer meewegen in onze beoordeling of iemand kan werken.’

Afwegingskader helpt meer objectief te kijken naar de mensen

Actiemodus

Het project leidt nu al tot meer afstemming en reflectie in de organisatie, geeft Van Gemert aan. ‘We hebben nu vaker gesprekken met andere instanties erbij, zoals het sociaal wijkteam of het UWV. Of we bellen nog even met het re-integratiebedrijf om argumenten uit te wisselen die leiden tot het oordeel of een klant kan werken of niet. Door dit project staan we meer stil bij onze beslissingen. Dit is heel leerzaam.’

Als uit CompetenSys blijkt dat er weinig belemmeringen zijn, maar de deelnemer is niet gemotiveerd, dan verwijst de gemeente toch door naar het re-integratiebedrijf. Maar de eigen motivatie is wel een belangrijke factor bij de beoordeling. Hazelzet: ‘Een van de klantmanagers zei het treffend: wie zijn wij om een werkzoekende met heel veel motivatie een traject naar werk te onthouden? Uiteindelijk is het aan de klantmanager om te checken of werk realistisch is.’

Kluitenberg geeft daarvan graag een voorbeeld. ‘We hadden een man van 65 die enorm graag weer aan het werk wilde. Dat we zijn motivatie zwaarder laten wegen dan zijn leeftijd, dat is echt een omwenteling voor ons.’

• Projectpagina Verdieping en verbreding van methodisch werken W&I
• De bedoeling, de klanten en het rendement (Trots op je vak nr 06/2016), over methodisch werken en bewustwording in Leiden en andere gemeenten
• Lees ook de andere artikelen uit deze reeks van Divosa
• Nieuws over projecten rond het thema methodisch werken (Vakkundig aan het werk)
• Vakkundig aan het werk: nieuws over programma, projecten en thema’s
• Programma-informatie Vakkundig aan het werk
• Preventienieuwsbrief: abonneer u of bekijk de laatste edities