Patiënt blij met samenwerking openbaar apotheker en huisartspraktijk

Wat was de aanleiding voor de studie?

‘Patiënten met diabetes, COPD en hart- en vaatziekten nemen deel aan een ketenzorgprogramma. Zij komen regelmatig bij de praktijkverpleegkundige om te monitoren hoe het met ze gaat. Toch ontstaan soms problemen met medicatie, zoals over- of onderbehandeling, bijwerkingen en therapieontrouw. Daarnaast kunnen er vragen leven, bijvoorbeeld of alle pillen nog wel nodig zijn. In onze studie zijn 834 patiënten geïncludeerd en hebben apothekers in totaal 939 medicatiegerelateerde problemen geïdentificeerd. Met een CombiConsult kun je deze problemen vroeg in het ketenproces signaleren en samen oplossen. Naast deze primaire resultaten wilden we vooral de implementatie van het CombiConsult in de dagelijkse praktijk onderzoeken.’

Hoe verliep de inclusie?

‘We hebben eerst openbaar apothekers geworven, die op hun beurt weer huisartsen in hun buurt hebben benaderd. Uiteindelijk deden 21 koppels van apotheken en huisartsenpraktijken in heel Nederland mee. Deze zorgverleners hebben vervolgens patiënten benaderd. Voor onze implementatiestudie was het interessant te zien dat sommige zorgverleners maar enkele patiënten includeerden en andere zorgverleners wel meer dan 100. Met dit soort verschillen moet je rekening houden in je inclusie.’

Wat hebben jullie ontdekt?

‘We hebben met alle deelnemende zorgprofessionals gesproken, zodat over en weer duidelijk werd wat er moest gebeuren. Er wordt voor een CombiConsult best wat verwacht van de huisartspraktijken, in de meeste gevallen concreet van de praktijkverpleegkundige. Een belangrijke bevinding is dat je al een bestaande samenwerking moet hebben om dit goed te implementeren. Een CombiConsult verbetert die samenwerking vervolgens alleen maar. Je klopt veel makkelijker even bij elkaar aan.’

'Voor sommige patiënten is het nog nieuw dat de apotheker niet alleen medicijnen levert, maar ook echt een rol pakt in de farmacotherapeutische zorg.'

En bij de patiënten?

‘Voor de medicatiegerelateerde problemen hebben de apothekers aanbevelingen voor de huisarts of praktijkverpleegkundige geformuleerd. Daarvan is 72% in overleg met de patiënt doorgevoerd, een mooi percentage. In de consulten stelden patiënt en apotheker ook persoonlijke gezondheidsgerelateerde doelen. Bijvoorbeeld: Ik wil graag minder pillen slikken. Of: Ik wil nog maar hooguit één keer per week last hebben van diarree als bijwerking. Van de 425 gestelde doelen is 53% – geheel of gedeeltelijk – behaald. Uit vijf focusgroepsgesprekken met patiënten blijkt daarnaast dat patiënten enthousiast zijn over het consult met de openbaar apotheker. Wel is het voor sommigen nog nieuw dat de apotheker niet alleen medicijnen levert, maar ook echt een rol pakt in de farmacotherapeutische zorg.’

Wat is er nodig voor implementatie?

‘Met het CombiCosult kun je effectief de zorgvraag van de patiënt achterhalen. Maar om deze vorm onder de knie te krijgen, moet je ermee oefenen. Daarom kregen de deelnemende apothekers tijdens het project een training in consultvoering. Voor een bredere implementatie is het trainen van meer openbaar apothekers van belang. En het is nodig om met alle stakeholders te werken aan een gezamenlijke visie op consulten van de openbaar apotheker in de eerstelijns farmaceutische zorg. Daarmee kunnen we ook samen de basis leggen voor de verdere ontwikkeling van richtlijnen en financiering.’

Hoe nu verder?

‘Ik hoop dat onze studie bijdraagt aan de ontwikkeling van de rol van openbaar apothekers in de farmaceutische zorg voor patiënten met een chronische aandoening. En aan de samenwerking in de eerste lijn. Voor de meeste patiënten met een chronische aandoening is één CombiConsult per jaar waarschijnlijk voldoende, zeker als de onderlinge afstemming tussen apotheker en huisarts goed verloopt. Door deze vorm van consultvoering komen openbaar apothekers ook goed in beeld bij de patiënt. Die kan met vragen laagdrempelig bij de apotheker terecht. Door het CombiConsult krijgt de farmacotherapeutische zorg letterlijk een gezicht.’

Nog tips voor collega’s?

‘Bedenk vooraf goed wat je wilt bereiken. Neem de tijd om de uitvoering van je studie goed voor te bereiden en onderschat daarbij niet hoeveel tijd de inclusie kost. Als je bezig bent: schrijf alles op! Ook wat je tegenkomt aan concrete casuïstiek. Die kun je gebruiken om de buitenwereld steeds te blijven informeren over de voortgang. De apothekers in ons project hebben hun casuïstiek bijvoorbeeld gedeeld via stukken in het Pharmaceutisch Weekblad. Dat prikkelt anderen om hier ook mee aan de slag te gaan.’