Het stigma voorbij

De 34-jarige Johan weet wel hoe het werkt. Hij zag ze soms wel kijken wanneer hij de maatschappelijke opvang binnenliep.  Of die blik van professionals bij de gemeente wanneer hij vertelt dat hij een tijdje dakloos is geweest. Mensen hebben toch meteen een beeld van je, zegt hij. Hij weet dat dit stigma herstel in de weg kan staan, daarom is nazorg zo belangrijk. ‘Je hebt iemand nodig die zegt: ‘Kom, man. Effe doorpakken’. Sporten, wandelen, dat is echt belangrijk. Bij mij was mijn hond mijn maatje. Iedereen heeft een maatje nodig.’

Johan raakte als vrijwilliger actief bij de Stichting Vitale Verbindingen, een zogeheten herstelcommunity, en zo is het balletje gaan rollen. Na de startbijeenkomst van Straatzaken in de Wijk, begeleid door projectleider Ellen Spanjers van Zorgbelang Inclusief,  ging Johan samen met collega en vriend Martijn brainstormen en samen bedachten ze de buurtbuddy’s.

Inmiddels organiseren ze, samen met stagiaires van het ROC Rijn IJssel, activiteiten bij het JONAhuis, de opvang voor zwerfjongeren in Arnhem.

‘We hebben met een groep jongeren cupcakes gebakken en daarna een bordspel Een Steekje Los? gespeeld over levenskeuzes.’ Het duo, dat nu ook de flyers van het project maakt, heeft nog veel meer ideeën. Johan: ‘Het helpt dat ik zelf ook dak- en thuisloos ben geweest. En weet je, het helpt mij weer om anderen te helpen.’

Droombankje

Niet alleen Johan en Martijn kwamen met ideeën. Ook de 38-jarige Fay, actief bij Straatzaken en voormalig bewoner van het Droombankje in Arnhem, ging graag aan de slag. ‘Ik ben zelf sociaal werker van beroep, maar keerde na een periode in het buitenland terug met PTSS. Ik liep helemaal vast. Vind maar eens werk zonder vast adres of een woning zonder werk.’

Pas bij het Droombankje - opgericht in 2017 met het doel om mensen zonder dak of thuis een ‘warm thuis en hersteltraject te bieden’ - kwam Fay tot rust. Inmiddels werkt ze zelf als gastvrouw in Nijmegen, op de nieuwe locatie van het Droombankje. Daar stond, zoals wel vaker, de buurt niet te juichen over de komst van een groep voormalig dak- en thuislozen. Daarom bedacht Fay een lunch voor de buurtbewoners, tijdens het klusweekend. Laagdrempelig. Zo konden de buren langskomen en kennismaken. Het werd een groot succes, klinkt het trots. Buurtbewoners bleven hangen, boden hulp aan om een keer te komen klussen. ‘Later hebben we zelfs van bewoners van een straat verderop een grote kaart gekregen. Welkom!’ Fay heeft alweer nieuwe plannen. Ze wil in de kerstperiode met ‘droombollen’ de wijk in gaan.

Soepkar

Dan is er nog Leo de Waal van dé soepkar. Een icoon in Arnhem, klinkt het. Al drie jaar staat hij elke zondag in het Musispark. Weer of geen weer. Kok Benjamin (63) zorgt wekelijks op de plek naast hem voor nasi of Molukse pannenkoeken. En het blijft niet bij een warme maaltijd en soep. De Waal deelt meestal ook kleding en tassen met verzorgingsartikelen uit. ‘We zien veel bekende gezichten. Niet per se mensen die dak- of thuisloos zijn, maar die wel om een praatje verlegen zitten en een gratis maal kunnen gebruiken.’ Tijdens het UIT Weekend in Arnhem ging het Straatzaken-team bij de soepkar - met een enquête in de hand - met voorbijgangers in gesprek over dakloosheid.  De kennisvragen brachten het gesprek op gang. Fay knikt. ‘Dan raak je echt aan de praat; mensen weten bijvoorbeeld niet dat het aantal daklozen in Nederland groeit.’

Stigma

Projectleider Ellen Spanjers is blij met het enthousiasme van het team van Straatzaken in de Wijk. ‘Het is ongelofelijk wat deze club in een paar maanden tijd van de grond heeft gekregen.’ Ze zet zich al jaren in om ‘op allerlei creatieve manieren’ het stigma van mensen met psychische kwetsbaarheid bespreekbaar te maken en te verkleinen. Mét en vóór de mensen wie het betreft. Dat is precies wat haar aanspreekt in dit project. ‘Het zijn de mensen uit de doelgroep zelf die activiteiten bedenken. We houden allemaal niet van lang vergaderen, maar van doen. En dan ontstaat er van alles.’

Het project had niet gedraaid zonder coördinator Ab van Haren, benadrukt Spanjers meteen. Deze rustige coördinator van het DAK, het Daklozen Advies Kantoor, kent zijn weg bij de maatschappelijke organisaties in de stad, kent de straat. ‘Ab regelt het gewoon. Hij is de spil van het team.’

Van Haren knikt bescheiden. Dat zal allemaal wel. Hij weet in ieder geval hoe belangrijk meedoen, contact en erkenning zijn voor mensen die proberen hun leven weer op de rit te krijgen. ‘Maar het begint allemaal met hulp vragen. Ik los het zelf wel op, dat heb ik ook lang gedacht. Maar je moet niet te eigenwijs willen zijn.’

• Bekijk de projectpagina
• Lees ook de overige artikelen uit deze interviewreeks
• Bekijk alle Lokale initiatieven dak- en thuisloosheid
• Lees meer over het programma Beschermd Thuis