Kennis over zorgboerderijen

Is onderdeel van het programma Landbouw & Zorg
Deze publicatie laat zien hoe het relatief kleine programma Landbouw en Zorg (2011-2017) een grote impuls aan de zorglandbouw heeft gegeven. Zorgboerderijen bieden waardevolle, kwalitatief hoogwaardige zorg aan verscheidene doelgroepen. 'Hier kan de zorgsector van leren'.

Het programma had tot doel om de kwaliteit van de zorglandbouw te stimuleren, onder andere door het effect van deze zorg (beter) te onderbouwen en de zorg- en landbouwsector dichter bij elkaar te brengen. Hiertoe zijn een maatschappelijke business case, vier effectstudies en een implementatieproject gesubsidieerd. Deze publicatie bevat een reflectie op de resultaten van deze projecten, gevolgd door aanbevelingen die de toepassing van deze resultaten kunnen bevorderen. Ook worden suggesties voor verder onderzoek gedaan.

Lees hier het rapport over het programma Landbouw & Zorg en lees hieronder alvast een beknopte samenvatting.

Samenvatting rapport

Aansprekende resultaten

Het gedrag van jeugdigen die naar een zorgboerderij gaan, blijkt duidelijk te verbeteren. Bijna 90 procent van de ouders van deze jeugdigen zien hun kind gelukkiger worden, en merken op dat hun kind beter met leeftijdsgenoten omgaan. Aan mensen met dementie geeft een zorgboerderij het gevoel weer ergens bij te horen. Door de activiteiten die zij uitvoeren, hebben zij de ervaring aan het werk te zijn, of vrijwilligerswerk te doen. Bij mensen met een verstandelijke beperking valt op dat zij op een zorgboerderij rustiger worden, en dat zij hun werk op de boerderij waarderen. Ook voor mensen met een psychiatrische achtergrond hebben zorgboerderijen aansprekende resultaten. 

Waardevolle kwaliteiten

Al met al laten de projecten uit dit programma zien dat zorgboerderijen over waardevolle kwaliteiten beschikken die verklaren waarom zij aan al deze doelgroepen passende zorg bieden. Onder andere zijn dit de huiselijke en groene omgeving, de persoonsgerichte begeleiding, het zinvolle en ook diverse aanbod aan activiteiten en werkzaamheden en het aanbod aan sociale contacten en steun. De soms nog aanwezige beeldvorming dat zorgboerderijen hun succes vooral aan hun ‘aaibaarheid’ te danken hebben, kan met de kennis uit dit programma bestreden worden.

Innovatief en mensgericht

Zorgboerderijen vallen onder andere op door hun innovatiekracht. Zorgboeren worden getypeerd als ‘mensgerichte’ ondernemers die goed kunnen improviseren en ondernemen. ‘Ze gaan gewoon aan de slag’. Vaak meer dan de gemiddelde zorg- of welzijnsinstelling werkt een zorgboerderij vraaggericht, waarmee de schotten tussen wonen, opvang, werk, onderwijs en welzijn bijna automatisch worden doorbroken, of op zijn minst ter discussie staan.

Zorgboerderij is exportproduct

Belangrijke innovaties die al door zorgboerderijen zijn geïnitieerd, zijn bijvoorbeeld 

  • het ontwikkelen van leerwerktrajecten, bijvoorbeeld voor voortijdig schoolverlaters
  • 24-uurs opvang op de boerderij 
  • opvang voor verschillende doelgroepen tegelijk
  • de crisisfunctie die verscheidene zorgboerderijen vervullen
  • beschermd wonen op de boerderij, dan wel de boerderij als woonwerkgemeenschap 

Hierdoor trekt de Nederlandse zorglandbouw ook internationaal veel belangstelling. De Nederlandse zorgboerderij kan met recht een exportproduct worden genoemd.

Onderdeel van reguliere zorg

Al met al is met dit programma de positie van zorgboerderijen binnen het zorglandschap versterkt - zorgboerderijen staan niet meer apart, maar worden als een onderdeel van het brede zorgpalet beschouwd. Over en weer is ook gebleken dat de zorg- en landbouwsector van elkaar kunnen leren.

Nieuwe onderzoeksthema’s

Belangrijke thema’s voor nieuw onderzoek zijn onder andere (meer) inzicht in de werkingsmechanismen en effecten van zorgboerderijen, de diversiteit aan zorgboerderijen (onder andere naar doelgroep), de kwaliteit van zorg op een zorgboerderij, de lange termijn effecten van zorgboerderijen op verschillende doelgroepen en de kosteneffectiviteit van zorgboerderijen. 

Meer kennisuitwisseling

Nu al zouden acties ondernomen moeten worden die de verspreiding en toepassing van de al beschikbare kennis bevorderen. Zo is de uitwisseling van kennis tussen de zorg- en landbouwsector van groot belang. In het bijzonder is aandacht nodig voor de rol en positie van gemeenten, gezien hun cruciale rol bij het toewijzen van zorg.

Projectleiders en commissieleden aan het woord

Commissielid Arjan Monteny
1 / 9
Projectleider Hilde Verbeek
2 / 9
Commissielid Jan van Vliet
3 / 9
Commissielid Ingrid Blok
4 / 9
Projectleider Simone de Bruin
5 / 9
Commissielid Ton van der Biezen
6 / 9
Projectsecretaris Marjolein Scholten
7 / 9
Commissielid Rosanne Metaal
8 / 9
Projectleider Jan Hassink
9 / 9

Colofon

Tekst: Gonny ten Haaft
Beeld: Jacob Lund, ZonMw
Eindredactie: ZonMw