Kwantitatieve meetinstrumenten leren & verbeteren in de zorg

2 studenten van de HAN University of Applied Sciences maakten een inventarisatie van de meetinstrumenten die worden gebruikt in 13 projecten over leren & verbeteren in de zorg. Waarbij ze inhoudelijk begeleid werden door Frank Verbeek (docent en onderzoeker aan de HAN) en associate lector Organisatie van Zorg en Dienstverlening Anneke van Vught (eveneens HAN). Opgeteld worden in de projecten maar liefst 33 kwantitatieve instrumenten gebruikt. ‘Zoek elkaar meer op’, luidt het advies.

In de 'leren & verbeteren'-projecten worden methodieken ontwikkeld en onderzocht die het (interprofessioneel) leren & verbeteren van zorgprofessionals stimuleren. Daarmee wordt bijgedragen aan een betere kwaliteit van zorg.

HAN-verpleegkundestudenten Nina Janssen (25) en Astrid van Leendert (22) voerden de inventarisatie van de kwantitatieve meetinstrumenten uit in het kader van hun afstudeerscriptie, waarbij ze inhoudelijk begeleid werden door Verbeek en Van Vught, die betrokken zijn als achtereenvolgens onderzoeker en projectleider bij Evidence 2.0, een van de 13 leren & verbeteren-projecten.

Dat de inventarisatie werd uitgevoerd door studenten is bijzonder: op die manier kregen zij de kans om onderzoek te doen en maakten ze tegelijkertijd kennis met verschillende sectoren in de zorg, vertelt Verbeek. ‘Als begeleiders hebben we hen gestimuleerd om zelf na te denken over hoe ze het onderzoek wilden aanpakken.’

Janssen en Van Leendert namen semi-structurele interviews af met alle projectleiders en een aantal onderzoekers. ‘De projectleiders van de leren & verbeteren-projecten die we spraken hebben heel bewust voor hun meetinstrumenten gekozen’, vertelt Janssen. ‘En hoewel ze zeiden het belangrijk te vinden dat hun meetinstrumenten met die van andere projecten vergelijkbaar waren, concluderen wij dat dat niet helemaal gelukt is.’ In totaal worden er maar liefst 33 meetinstrumenten gebruikt, waarvan er slechts 3 in meerdere projecten werden ingezet. ‘Projectleiders vonden bestaande instrumenten niet altijd goed passen bij hun situatie’, legt Janssen uit.

Het is een direct gevolg van het feit dat elk project de definitie van leren & verbeteren anders invult, constateert Verbeek. ‘Er worden heel verschillende keuzes in gemaakt, zoals het kijken naar competenties, het leerklimaat, leren rondom een thema als persoonsgerichte zorg of de toepassing van kennis. Dat maakt het moeilijk om onderlinge dwarsverbanden te leggen.’

Samen met Anneke van Vught bracht Verbeek categorieën aan in de meetinstrumenten, gericht op:

• competenties
• de leer- en teamcultuur
• verbeteren kwaliteit van zorg/leven
• en evaluatie

‘Maar zelfs daarbinnen zijn er belangrijke verschillen.’

Als onderzoeker bij het project Evidence 2.0 heeft Verbeek de meetinstrumenten proberen af te stemmen op soortgelijke projecten, maar ook hij stuitte op verschillen in setting. Samen met Van Vught heeft hij een informeel leernetwerk opgericht met andere leren & verbeteren-projecten in verpleeghuizen.‘We wisselen niet alleen informatie uit over onze vragenlijsten, maar over alles wat we tegenkomen.’

Dat er veel variatie is, was bekend, maar dat er zóveel verschillende instrumenten gebruikt worden, is een eyeopener geweest, vindt Verbeek. ‘De volgende stap is: alle projecten kort na afronding van de projecten bevragen over hun ervaringen met de meetinstrumenten. Dan kun je goed onderbouwde aanbevelingen doen over wat nu de mooiste instrumenten zijn. 'De inventarisatie bleek namelijk nét te vroeg te komen om op die vraag antwoord te kunnen geven: het gebruik en daarmee de evaluatie van de meetinstrumenten was in de meeste gevallen nog maar net gestart. Er is vervolgonderzoek nodig, concluderen de 2 studenten dan ook. ‘Pas dan kun je iets zeggen over de geschiktheid van de instrumenten’, zegt Van Leendert.

Hoe kijken de 2 studenten op het onderzoek terug? ‘Het was leuk om zelf een onderzoek op te zetten, er een eigen draai aan te geven en theorie in praktijk te brengen, zegt Van Leendert. Ze loopt momenteel stage in de thuiszorg, en hoewel ze niet verwacht verder te gaan in het onderzoeksveld, vond ze het interessant om een doorkijkje naar de wetenschap te krijgen. Janssen, die stage loopt op de kinderafdeling van het Maasstad Ziekenhuis, denkt er hetzelfde over. ‘We zijn trots op het eindresultaat. Ik ben nu veel beter in het vinden van relevante wetenschappelijke artikelen, dat zal in ons vak altijd nuttig blijven.’