‘Lesmateriaal implementeren door aan te sluiten bij het curriculum’

De afgelopen 2 jaar werkte projectleider Conny Kintzen aan de implementatie van het lesprogramma Krachtvoer. ‘Ik zie het als onze taak om ervoor te zorgen dat nieuw lesmateriaal ook daadwerkelijk in de onderwijspraktijk gebruikt gaan worden. Door onder andere het programma te optimaliseren voor gebruik in de praktijk en door het bekend te maken.’ In dit artikel deelt Conny waardevolle ervaringen en geeft tips.
Afbeelding
Conny Kintzen over school en kinderopvang

Conny is LLO kennismakelaar (leven lang ontwikkelen) bij Yuverta; een opleider met 52 vmbo- en mbo-scholen. Volgens Conny hebben vmbo-leerlingen vaak beperkte bagage op het gebied van een gezonde leefstijl. ‘Hier is niet altijd aandacht voor, zowel thuis als in hun omgeving. Het lesprogramma Krachtvoer helpt vmbo-leerlingen om gezonder te leven en in het bijzonder gezonde voedingskeuzes te maken. Nu, en in de toekomst.’

Inbedden is een kunst

Krachtvoer is een effectief lesprogramma dat is ontwikkeld met subsidie van ZonMw. Van 2020 tot 2022 is met een implementatie impuls ingezet op gebruik op meer vmbo-scholen. ‘Professionals in het onderwijs hebben veel aanbod/aanvragen voor projecten, websites, workshops die vaak bovenop het vaste curriculum komen,’ aldus Conny. ‘Dus moet je echt goed nadenken hoe je ervoor zorgt dat ze toch deze lesmethode gaan gebruiken. Dan is het belangrijk om bij de implementatie te kijken hoe de lesmethode eruit ziet en op welke logische plek deze in het curriculum past. Het implementeren van een lesprogramma is echt een kunst.’

Lesprogramma implementatie-proof maken

Om de implementatie te laten slagen is allereerst gekeken naar het lesprogramma zelf. ‘Die hebben we modulair opgebouwd,’ vertelt Conny. ‘Dat geeft docenten veel keuzevrijheid hoe ze de methode in het curriculum opnemen. Als een docent maar 1 onderwerp interessant vindt, bijvoorbeeld omdat dat qua thema het beste bij zijn lessen aansluit, doet hij alleen dat. We zijn ervan overtuigd dat hij dan vanzelf nieuwsgierig (of verleid) wordt om met de rest aan de slag te gaan.’

Daarnaast bevat het lesprogramma een diversiteit aan werkvormen en gaat het programma uit van blended learning, een combinatie van online en offline. ‘Want als je voor de klas staat en je moet kennis overdragen, is het fijn als leerlingen ook iets in handen hebben en iets kunnen doen. Tot slot hebben we allerlei mogelijkheden voor gebruikers ingebouwd om feedback te kunnen geven, zodat we die inzichten weer konden gebruiken om het programma breder te implementeren. Bijvoorbeeld op welke andere plek docenten mogelijkheden zien om deze methode in te zetten.’

‘Al met al hebben de aanpassingen geleid tot een krachtig en visueel aantrekkelijk lesprogramma. Een interactieve roadmap vergemakkelijkt het gebruik en een Engelstalige samenvatting kan mede zorgdragen voor de ontsluiting van Krachtvoer internationaal.’

Bekend maken

Het lesprogramma bekend maken, is volgens Conny ook belangrijk voor een succesvolle implementatie. ‘Ons geluk is dat onze Yuverta scholen konden dienen als pilot. Binnen die scholen zijn enthousiaste docenten ingezet als ambassadeur. We hebben hen gevraagd om hun ervaringen te delen in hun netwerk, via studiedagen en social media bijvoorbeeld. Ook is het programma gepresenteerd bij duurzame gremia zoals het Voedingscentrum, de GGD, de gezonde school en tijdens congressen. We waren constant op zoek naar duurzame partijen die net als ons achter het lesprogramma staan en dat ook willen uitdragen. Samen met die partners en onze vaste samenwerkingspartners maakten we echt het verschil. Dat Krachtvoer een landelijke hererkenning heeft gekregen en door het Nederlands Jeugdinstituut is beoordeeld als interventie met goede aanwijzingen voor effectiviteit, helpt ook om het bij scholen onder de aandacht te brengen. Hier zijn we als samenwerkingspartners trots op!’

Afbeelding
Krachtvoer Conny en M

Covid leidde tot nieuwe inzichten

‘Tijdens de covid periode konden we vaak niet fysiek bij de lessen aanwezig zijn. We hadden bijvoorbeeld graag aanbevelingsfilmpjes en -interviews willen maken. Tegelijkertijd benadrukte covid het belang van blended learning en het hebben van aandacht voor het welzijn van leerlingen. We werden creatief, keken naar wat wel kon. Zo hebben we bestaande spelletjes als ‘online snacks’ gepositioneerd, gepromoot en los van het lesprogramma aangeboden. Deze laagdrempelige, leuke spelletjes over gezonde voeding zijn ideaal om tussen de lessen door te doen. Dit stimuleerde ook weer het gebruik van het lesprogramma.’

Gebruik door professionals gezonde leefstijl

Dankzij alle implementatie-inspanningen is het aantal docenten dat Krachtvoer inzet gestegen naar 550. Conny: ‘Ik ben enorm trots op dit resultaat! Met onze partners doen we uitgebreide analyses met onder meer google analytics. We kunnen bijvoorbeeld zien of gebruikers de website eenmalig of structureel bezoeken, hoeveel tijd ze er besteden en welke lessen ze geven. Zo bleek dat de gebruikers werkzaam zijn in 15% van het totaal aantal vmbo-locaties in Nederland. We willen nog onderzoeken waar die andere professionals werkzaam zijn, het is mooi om te zien dat het programma nu al breed wordt toegepast. Uiteindelijk is ons doel dat álle vmbo-scholen dit lesprogramma gaan inzetten.’

Toegankelijk houden

Conny heeft een belangrijke tip voor andere lesmakers. ‘Zorg dat de technische hosting toekomstbestendig is. Het is superbelangrijk dat het leermiddel op een betaalbare manier actueel, online en aansprekend blijft voor de doelgroep. Denk hierbij aan eigentijdse blended werkvormen. Voor Krachtvoer hebben wij ons daaraan gecommitteerd. En, hou de techniek simpel zodat je makkelijk kunt actualiseren, ook na de projectperiode.’

Bevlogen kartrekkers

‘De context van het lesprogramma is voortdurend in beweging,’ vertelt Conny. ‘Maatschappelijke ontwikkelingen, wetenschappelijke kennis, digitale leermiddelen. Het veroudert waar je bij staat. Dan kan de implementatie en borging alleen slagen als het project aan bepaalde randvoorwaarden voldoet. Zo is er tijd en geld om aan Krachtvoer te besteden, buiten onze primaire taak van onderwijs geven. Dat is echt onmisbaar. Wij werkten samen met bevlogen kartrekkers, dat helpt enorm: Ans Christophe (voormalig College van Bestuur Yuverta) en Patricia van Assema (Associate Professor Department Health Promotions Universiteit Maastricht).'

Conny’s toekomstdroom? ‘Ik zou het fantastisch vinden als we Krachtvoer in Nederland, Duitsland en BelgiË kunnen door ontwikkelen en uitrollen en bij de leerlingen nog meer bewustzijn kunnen creëren voor gezonde voeding. De samenwerking tussen het praktische beroepsonderwijs en een universiteit werkt daarbij als een versneller.’

Implementatie impulsen

Het project Een impuls voor uitvoering van het plan voor landelijk gebruik van Krachtvoer 2020-2030 is één van de 13 gehonoreerde projecten binnen de ronde Implementatie-impulsen van de programmalijn Kennisbenutting en implementatie (preventieprogramma 2019-2022). Met de ontvangen implementatie-impuls stimuleren deze projecten de implementatie en het gebruik van al eerder opgedane kennis uit eerdere preventieprogramma’s.