'Met implementatie brengen we preventie verder'

Voorzitter programmalijn Kennisbenutting en Implementatie (Preventie)
Huisarts dr. Ivo Smeele is voorzitter van de programmalijn Kennisbenutting en Implementatie van het Preventieprogramma. ‘Succesvolle implementatie is een kwestie van lange adem.’
Afbeelding

Huisarts dr. Ivo Smeele, voorzitter programmalijn Kennisbenutting en Implementatie

‘Als huisarts zie ik dagelijks hoe belangrijk preventie is. Maar wetenschappelijke kennis over preventie bereikt de praktijk lang niet altijd,’ verklaart Smeele. Als huisarts promoveerde hij op de toepassing van richtlijnen door huisartsen. Hij was hoofd Implementatie van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG). ‘Nu ben ik hoofdredacteur van Huisarts en Wetenschap en ben ik ook dagelijks bezig met de vertaling van wetenschap naar praktijk.’

Zijn onderzoekers voldoende doordrongen van het belang van implementatie?

‘Het zit niet in de natuur van de onderzoeker om aandacht voor implementatie te hebben. Daarom is de programmalijn Kennisbenutting en implementatie zo belangrijk. Ik ga al lang mee en zie vragen terugkomen waarvan ik denk: wisten we dat niet al? Des te dringender is de opgave om die kennis in praktijk te brengen. We kunnen implementatie stimuleren door van onderzoekers te vragen de maatschappelijke toepassing te beschrijven van wat zij gevonden hebben. Bij onderzoeksvoorstellen die binnenkomen kunnen we nog kritischer zijn op de implementatieparagraaf.’

Hoe is implementatie tot een succes te maken?

‘Het begint ermee dat je als professional een interventie kiest waarvan de meerwaarde of effectiviteit is aangetoond. Die staan bijvoorbeeld in de RIVM-database Loket Gezond Leven. Vervolgens ga je kijken wat kansen en knelpunten zijn om de interventie te implementeren. Dat kun je achterhalen in focusgroepen of interviews met de professionals die de interventie uitvoeren en door uitval en non-respons te analyseren. Beide kunnen veel zeggen over succesfactoren en barrières bij implementatie. Ik zou onderzoekers ook willen stimuleren het hele onderzoek door hun gedachtes en ervaringen met de toepassing van de interventie te beschrijven en met andere onderzoekers te delen. Dat kan heel leerzaam zijn.’

Kunt u een succesvolle interventie noemen?

‘Een mooi voorbeeld is de gecombineerde leefstijlinterventie. Die begon met onderzoek naar mogelijkheden om de kwaliteit van leven voor mensen met overgewicht te verbeteren. Daarna zijn er diverse hulpmiddelen ontwikkeld om die gezonde leefstijl te stimuleren, zoals beweegmeters, e-healthinterventies, groepssessies en individuele coaching. Die werken bij verschillende doelgroepen. Het is nooit: one size fits all.’

Smeele vervolgt: ‘Pas als je weet bij wie welke interventies werken, kun je preventie op maat geven.  Pas las ik een wetenschappelijke publicatie waaruit bleek dat een intensief leefstijlprogramma bij 11% van de mensen tot vermindering van diabetes leidt, ook na twee jaar. Dat is fantastisch! Maar dan moet je nog wel nagaan waarom bij die 11% wel en bij die 89% niet. Wat heeft die laatste groep nodig? Dat is belangrijk, ook als basis voor nieuwe onderzoeksvragen. Implementatie is een kwestie van lange adem!’ 

Samenwerking tussen onderzoekers, praktijk en doelgroep is een voorwaarde in de nieuwe programmalijn. Weet men elkaar voldoende te vinden?

‘Steeds beter. Ik ken prachtige voorbeelden, zoals van een academische werkplaats waar de doelgroep echt meedoet. Het zijn mensen met een verstandelijke beperking. Ze doen mee aan de bespreking van de onderzoekopzet en de uitkomstmaten en zijn ambassadeurs voor het onderzoek.’

Wat trekt u aan in het voorzitterschap van de nieuwe programmalijn?

‘Ik kan er mijn passie voor implementatie in kwijt. En ik werk er samen met een enthousiaste groep mensen uit allerlei disciplines en werkvelden: het sociaal domein, de eerstelijnszorg, gemeenten, de jeugdsector, de sport en de ggz. Allemaal delen we een passie voor preventie en iedereen brengt eigen perspectieven, ideeën en visies in. Dat is inspirerend. Samen brengen we preventie verder.’

Preventiekennis in de praktijk brengen

De programmalijn Kennisbenutting en Implementatie is onderdeel van het Preventieprogramma 2019-2022 Integraal en met kennis aan de slag. De programmalijn is opgezet om de praktische toepassing van kennis uit eerdere preventieprogramma’s te stimuleren. De praktijk bij preventie is zeer divers. Professionals met verschillende expertises werken erin samen aan de gezondheid van burgers.

De programmalijn bestaat uit verschillende subsidierondes. In september 2019 sloot de termijn voor twee subsidierondes die zich richten op de implementatie van kennis die is ontwikkeld binnen het Preventieprogramma. Volgend jaar worden twee subsidierondes opengesteld: één gericht op opleidingen en één gericht op gemeenten.