Make-It: ervaringen en lessen uit de begeleiding van de proeftuinen
Hoe zag de begeleiding van de eerste ronde proeftuinen eruit?
‘Onze steun was heel concreet. Zoals het organiseren van een workshop voor het nader uitwerken van de subsidieaanvraag na feedback van reviewers. En workshops over thema’s als implementatiestrategieën, evaluatie en stakeholdersanalyse. We hielden maandelijkse online intervisiegesprekken met de vier projectleiders, steeds samen met twee Make-It-leden en soms met vertegenwoordigers van ZonMw. In begeleidingsgesprekken met de projectleiders evalueerden we de voortgang. Waar nodig boden we ze extra ondersteuning.’
Welke implementatie-uitdagingen zagen jullie bij de proeftuinen?
‘Over het algemeen liep de implementatie goed en projectleiders konden veel zaken zelf oplossen. Mede door de coronacrisis hadden de proeftuinen last van personeelstekorten, waardoor interventies op de achtergrond konden raken. Ook was het evalueren van de implementatie soms een uitdaging. Het consortium bood hiervoor extra ondersteuning. Bijvoorbeeld via het begeleiden van evaluatieonderzoek door studenten van onder andere Hogeschool Utrecht en Rijksuniversiteit Groningen. Een les: implementatie kan niet op één manier. Elke projectfase vraagt om eigen implementatiestrategieën.’
Welke ervaringen nemen jullie mee naar de tweede begeleidingsronde?
‘In grote lijnen is de begeleiding inhoudelijk hetzelfde als in de eerste ronde. Wel brengen we verandering in uitvoering en timing aan. De subsidieworkshop omvat nu twee dagdelen. De stakeholdersworkshop houden we eerder, zodat de proeftuinen relevante stakeholders – zoals zorgverzekeraars – sneller kunnen betrekken. En we organiseren de dataverzameling voor de overkoepelende evaluatie anders, zodat de proeftuinen er minder werk aan hebben. Op basis van de eerste ronde hebben we een Praktische Implementatiegids gemaakt, en de proeftuinen hebben een draaiboek ontwikkeld. Deze beide tools zijn een mooie leidraad voor de nieuwe proeftuinen voor de implementatie van therapietrouwinterventies.’
Hoe worden de uitkomsten verder verspreid?
‘Aan het begin hebben we (groeps)interviews gehouden met alle projectleiders en een deel van de zorgverleners in de proeftuinen. Die herhalen we aan het eind. Uit de maandelijkse begeleidingsgesprekken komt informatie over bevorderende en belemmerende factoren. De proeftuinen zelf verzamelen ook gegevens, zoals cijfers over therapietrouw en patiëntervaringen. Dat gebeurt met apotheekdata en een vragenlijstonderzoek. De verspreiding gaat via vakbladen en presentaties. En we vertellen stakeholders over het project. De Make-It-website is de centrale plaats voor de resultaten, inclusief binnenkort een online versie van de Praktische Implementatiegids.’
Nog adviezen voor andere zorgverleners of (regionale) samenwerkingsverbanden?
‘Een gedegen voorbereiding is cruciaal. Breng in kaart wat in jouw setting nodig is. Welke interventie past goed, wie wordt je doelgroep en wat is nodig om de interventie goed te implementeren? Kijk goed wat eerdere proeftuinen hebben gedaan en gebruik hun inzichten, maar blijf altijd rekening houden met je eigen context. Een bevlogen projectleider is een voorwaarde voor verbinding en om de kar te trekken. Zorg daarnaast voor voldoende draagvlak. En ten slotte: betrek een implementatiedeskundige bij je team.’
Zie ook een eerder interview (17 juni 2019) met Liset van Dijk naar aanleiding van haar inauguratie als bijzonder hoogleraar Farmaceutisch zorgonderzoek aan de Rijksuniversiteit Groningen. In dat interview spreekt ze ook over de proeftuinen. Vanuit het Nivel is Van Dijk coördinator van het Make-It-consortium.
Tekst: Marc van Bijsterveldt (december 2022)