Projectleidersbijeenkomst vervoer - ZonMw Digitale Publicaties

Jeroen Zoeteman, Bianca den Outer en een aantal projectleiders presenteerden hun bevindingen en ervaringen uit de praktijk. ZonMw gaf een presentatie over de voortzetting van de pilots in 2020. De bijeenkomst werd afgesloten met een open discussie. Daarin gingen de aanwezigen met elkaar in gesprek over de huidige ontwikkelingen en werden hun ideeën daarover gepolst.

De afgelopen 2 jaar zijn in Nederland verschillende initiatieven gestart door zowel Regionale Ambulance Voorzieningen (RAV) als andere vervoersaanbieders. Het doel van deze initiatieven was om te onderzoeken of vernieuwende en meer passende vormen van vervoer haalbaar zijn. Inmiddels heeft het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) besloten dat vervoer vóór psychiatrische beoordeling vanaf 2021 voorbehouden blijft aan de RAV’s. Of vervoer na psychiatrische beoordeling wordt vrijgegeven voor andere aanbieders wordt naar verwachting begin volgend jaar besloten.

Inhoud

Ambulancezorg Amsterdam startte in 2014 met één Psycholance. Later volgde ook een tweede auto. Op sommige momenten in de week waren er te veel meldingen voor de Psycholance. De aanrijtijden bleken dan vaak te lang, omdat de auto’s nog bezig waren met een melding. Gevolg is dat de politie, vaak als eerste ter plaatse, de situatie toch zelf ging oplossen. Op andere momenten waren er nauwelijks psychiatrie meldingen voor de Psycholances, waardoor de inzet niet efficiënt bleek.

In 2018 ontving Ambulance Amsterdam subsidie van ZonMw om de Psycholance duurzamer en doelmatiger in te zetten. Gedurende de pilot werd helder dat het efficiënter is om te werken met zorgambulances (zogenaamde ‘medium care ambulances’). Hierin rijden verpleegkundigen met affiniteit op het gebied van ggz, die aanvullende trainingen hebben gevolgd; op het gebied van somatiek, aanvullende psychiatrische kennis en een fysieke training. Daarnaast is het triageproces verbeterd. Zoeteman refereerde aan het nieuwsbericht dat de Monitor uitbracht en legt uit dat de informatie niet het juiste beeld schetst.

De inzet van zorgambulances heeft effecten op de hele (zorg)keten. Onder andere is het gebruik van de SPOR (Spoedeisende Psychiatrische OnderzoeksRuimte) toegenomen. Een mooie ontwikkeling is wekelijks een multidisciplinair overleg met ambulance, politie en ggz. Tijdens dit overleg worden casussen besproken waarvan kan worden geleerd. Zoeteman geeft aan dat dit bijdraagt aan een betere samenwerking tussen partijen en zo aan het versterken van de keten.

Ter afsluiting was er een open discussie, waarbij deelnemers met hun mobiele telefoon op verschillende vragen en stellingen konden reageren. Uit de discussie kwamen de volgende punten naar voren.

Integreer het vervoer in de reguliere (zorg)keten; vervoer is slechts een klein onderdeel.
Een goede triage (vóór psychiatrische beoordeling) is belangrijk. Met de introductie van de Generieke Module Acute Psychiatrie (GMAP) zal hier extra aandacht voor komen.
Laat de behandelaar bepalen welke vervoersmodaliteit het beste kan worden ingezet.
Zorg voor een goede aansluiting tussen de acute en niet-acute keten.

Afsluiting

Het onderzoek heeft plaatsgevonden bij de vervoerspilots van GGZ Centraal en Altrecht. Ook de cliëntervaringen die opgehaald zijn in het kader van project Stuurkracht in Pro Persona zijn meegenomen in de bevindingen. Veel cliënten bleken meerdere keren vervoerd te zijn geweest, naast vervoer door de GGZ Vervoersdienst ook door de ambulance en/of de politie. Dit maakte het voor hen mogelijk deze ervaringen met elkaar te vergelijken. Het is duidelijk dat het een uitdaging is om cliëntervaringen op te halen. Dit heeft te maken met privacy, het psychiatrische toestandsbeeld en omdat cliënten zich niet alles van hun crisis en het vervoer kunnen herinneren.

Uit het onderzoek komt naar voren dat cliënten vervoer met een ambulance achteraf vaak niet noodzakelijk achten. Bij vervoer met politie kan onder andere de handboeien en verblijf in een cel als zeer onprettig worden ervaren, wat protocol is. Daarnaast is bejegening van grote invloed op de ervaring met alle typen vervoer. Er kwam instemming van andere aanwezigen in de zaal, bijvoorbeeld over de bevinding dat niet alleen de grote zaken uitmaken in de beleving, zoals liggend of zittend vervoerd worden. Ogenschijnlijk minder belangrijke zaken zoals een flesje water of een kort persoonlijk gesprek blijken zeer van belang in de beleving van de cliënt. Daarnaast wordt het neutrale uiterlijk en prettige bejegening van de GGZ Vervoersdienst hoog gewaardeerd.

Mieke Biemond, projectleider bij Zorgbelang Inclusief, deed verslag van het onderzoek naar de beleving van cliënten en naasten die te maken hebben gehad met passend vervoer.

Cliëntervaringen met vervoer: Stuurkracht

Opvallende punten die in de presentatie van Griep naar voren komen:

Er is veel aandacht voor behoefte van de cliënt. Het is bijvoorbeeld mogelijk dat een naaste meerijdt met de auto. Deze optie wordt echter zelden gebruikt.
Er worden ongeveer 100 ritten per maand uitgevoerd, waaronder veel mensen met een Rechterlijke Machtiging.
80% van de ritten is na beoordeling en 20% voor beoordeling. Nadat interklinisch vervoer werd toegevoegd aan de pilot was 18% van de ritten voor beoordeling, 52% na beoordeling en 30% interklinisch.
Betere samenwerking tussen de verschillende partijen en de korte lijnen in de acute ggz is een belangrijk winstpunt van de pilot en biedt een goede basis voor de invoering van de Generieke Module Acute Psychiatrie (GMAP).

De pilot vindt plaats in een grote regio met een ingewikkelde structuur, waarbij veiligheidsregio’s, ambulancediensten en crisisdiensten verschillende werkgebieden bestrijken. Desondanks is GGZ Centraal erin geslaagd om binnen de pilot een brede grens overstijgende samenwerking op te zetten voor passend vervoer van mensen met verward gedrag. In de regio rijdt de GGZ vervoersdienst met een prikkelarm busje.

Karen Griep, projectleider bij GGZ Centraal, legt uit dat de naam van het project ‘Over Grenzen Heen’ vrij letterlijk genomen kan worden.

GGZ Centraal: Over Grenzen Heen

Hieronder staan de meest opvallende bevindingen:

In 40% van de gevallen wordt er op locatie gede-escaleerd door een SPV’er. Er wordt dan dus geen cliënt vervoerd.
84% van de mensen is bekend hulpverlening, waarvan het grootste gedeelte bekend is bij de GGZ (64%).
Aandachtspunt is de aansluiting tussen de acute en niet-acute keten. De betrokkenheid van de gemeente en de sociale wijk- en gebiedsteams zijn daarbij van belang.
Via de pilot Meld- en adviesfunctie Niet-acute Hulpvraag Friesland kunnen casussen worden overgedragen naar de GGD.
Goede triage blijft een uitdaging. Daarom is het plan om in 2021 alle centralisten van de Meldkamer Noord-Nederland te trainen.
Er wordt een plan van aanpak geschreven om de pilot in 2021 over te dragen naar RAV Fryslân.

Bekijk het filmpje

Evert Boomsma, projectleider bij de gemeente Leeuwarden, begint met een verhelderend filmpje waarin een duidelijk beeld wordt geschetst van de pilot Triage, Beoordeling en Passend Vervoer in Friesland. In de pilot rijden een sociaal psychiatrisch verpleegkundige (SPV) met een chauffeur in een onopvallende bus, de zogeheten Rapid Responder GGZ.

Triage, Beoordeling en Passend Vervoer in Friesland

Bekijk de PowerPoint-presentatie van ZonMw

2020 wordt een overgangsjaar, waarin pilots hun succesvolle resultaten kunnen voortzetten of overdragen. Belangrijk uitgangspunt is dat de pilots toewerken naar de nieuwe beleidskaders. Alle projectleiders van lopende niet-RAV pilots ontvangen binnenkort een uitnodiging voor het indienen van een vervolgsubsidie voor 2020. Belangrijk onderdeel van de nieuwe subsidieaanvraag is het schrijven van een transitieplan in samenwerking met alle relevante partijen.

Om goed aan te sluiten bij de beleidskaders van VWS blijft ZonMw pilots in 2020 ondersteunen.

Subsidieoproep ZonMw: vervolgsubsidie voor niet-RAV pilots

Bekijk de PowerPoint-presentatie met bevindingen en aanbevelingen van Bianca den Outer

In die functie reist ze het land door en ondersteunt regio’s bij het opzetten van samenwerkingsverbanden ten behoeve van passend vervoer voor mensen met verward gedrag. Ze heeft een aanjaagfunctie, maar ondersteunt ook de lopende pilots of helpt bij het opzetten van nieuwe pilots. Den Outer schetst de rode draden uit haar rapportage die binnenkort naar de Tweede Kamer wordt gestuurd samen met de rapportages van KPMG en AZN over de monitoring en registratie van de pilots.

Dat is een van de boodschappen van Bianca den Outer, Brigadier Vervoer.

'Verder bouwen op lessen van lokale netwerken'

Zoeteman, Directeur behandelzaken Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is vanaf de start betrokken geweest bij de Psycholance in Amsterdam.

Jeroen Zoeteman over Psycholance Amsterdam

Redactie: ZonMw

'Passend vervoer voor mensen met verward gedrag'