Een vliegende start maken met de implementatie en borging van een goed werkende aanpak voor mensen met verward gedrag: hoe doe je dat?
Met het Actieprogramma lokale initiatieven voor mensen met Verward Gedrag draagt ZonMw bij aan het realiseren van een goed werkende aanpak voor mensen met verward gedrag en hun omgeving. Binnen de subsidieronde Regionale aanpak verward gedrag zijn onlangs 24 nieuwe projecten gestart. Op 12 februari kwamen de projectleiders van deze projecten bij elkaar om hun project te pitchen en tips & tricks te delen. De bijeenkomst startte met een inspirerende presentatie van een ervaren projectleider en een bevlogen, persoonlijk betoog van een ervaringsdeskundige.
Inhoud
- Presentatie project 'Verward, en dan?'
- Betrekken van ervaringsdeskundigen
- Versterk uw praktijkproject: benut actieonderzoek
- Uitwisseling tussen projectleiders
- Innovatieve projecten
- Projecten met ervaringsdeskundigen op de voorgrond
- Crisiskaart, Mental Health First Aid (MHFA) en andere trainingen voor burgers of professionals
- Projecten gericht op regionale aanpak verward gedrag
- Afsluiting
Presentatie project 'Verward, en dan?'
Als ervaren projectleider vertelde Jeroen Koffijberg hoe het project 'Verward en dan...?' in de regio Oost-Brabant is opgezet, wat de succesfactoren en hobbels zijn geweest en welke resultaten zij hebben behaald.
Aanleiding van het project in Oost-Brabant waren de landelijke ontwikkelingen rondom mensen met verward gedrag en de realisatie dat professionals hun werk wel goed deden, maar binnen de grenzen van hun eigen domein bleven handelen. Het doel van het project was het verbeteren van de samenwerking in Oost-Brabant tussen partijen in de zorg- en veiligheidsketen en juiste en volledige communicatievoorziening. Om dit te bereiken werden 3 initiatieven uitgevoerd:
- preventie & persoonsgerichte aanpak
- triage & acute opvang
- vervoer
Wat heeft dit opgeleverd?
Het eerste project leverde een checklist voor een sluitende aanpak op en ook een leidraad voor gemeenten gebaseerd op het AVE model. De checklist geeft per bouwsteen handige tips waar gemeenten en hun partners aan moeten denken bij het realiseren van een goed werkende aanpak in de regio. Binnen het tweede project zijn 4 spoedeisende observatie ruimtes (SPOR) in Eindhoven, Helmond, Oss en Vught opgezet en uniforme werkprocessen opgesteld. Het derde project betrof het realiseren van een uniforme manier van vervoeren van mensen met verward gedrag in de regio. Er werden lokale uitgangspunten geformuleerd op basis van het Voorlopig model vervoer van SiRM en het aantal zorgambulances in regio is uitgebreid van 6 naar 13. Kijk voor meer informatie op de website www.verwardendan.nl.
In december 2018 heeft gemeente Eindhoven subsidie ontvangen voor het vervolgproject Van verwarring naar verbinding in Oost-Brabant.
Tips:
Zorg voor een klein(er) en slagvaardig projectteam en een ‘agile’ projectstructuur.
Dit project startte met een relatief grote projectorganisatie, waardoor mensen een beperkt aantal uren beschikbaar waren. Gevolg: beperkte betrokkenheid van de werkgroepen.Besteed veel aandacht aan het geven van voorlichting om commitment in de regio te realiseren. Bijvoorbeeld door het verspreiden nieuwsbrieven en het organiseren van bijeenkomsten/congressen.
In dit project zaten wethouders en burgemeesters van 38 (!) gemeenten in de stuurgroep. Er was grote bestuurlijke betrokkenheid, maar de stuurgroep als doorgeefluik naar alle gemeenten werd als lastig ervaren.
- Presentatie
- Project 'Verward, en dan...?
- Infographic 'Samen lossen we het op'
- Leidraad gemeenten voor een sluitende aanpak van personen met verward gedrag
- Checklist preventie en persoonsgerichte aanpak
- Werkwijze van de Spoedeisende Psychiatrische Onderzoeks Ruimte (SPOR) in 3 ggz-regio’s
- Vervoer
- Aanbevelingen van ervaringsdeskundigen
Betrekken van ervaringsdeskundigen
Rob, ervaringsdeskundige en ervaringswerker, gaf een inspirerende presentatie over het belang van ervaringsdeskundigen binnen het opzetten en uitvoeren van projecten.
Na een persoonlijke introductie waarin hij open sprak over zijn strijd met chronische depressie en hoe hij heeft geleerd hiermee om te gaan, vertelde hij over zijn algemene ondervindingen als ervaringsdeskundige:
'Voor mij betekent deze rol mijn ervaringen inzetten om lotgenoten te ondersteunen. Er ontstaat een verbinding, omdat je begrijpt hoe iemand zich voelt… als iemand zegt ‘ik voel me depressief’ weet je wat ze bedoelen.'
Hij vervolgde zijn presentatie met uitleg over zijn rol als ervaringswerker bij het project ‘Niemand verzandt in Zandvoort’. Dit is een project waarin verschillende organisaties (wonen, welzijn, zorg) samenwerken om signalen die betrekking hebben op Zandvoorters met verward gedrag zo snel mogelijk te herkennen en zo laagdrempelig mogelijk op te pakken. Rob z’n rol als ervaringsdeskundige is hierbij het geven van voorlichting en het bieden van steun aan desbetreffende Zandvoorters met verward gedrag.
'We zitten 2 keer per week bij de Albert Heijn. Leuk om met mensen in verbinding te komen, maar het heeft ook een signalerende functie. Eventueel verwijzen we door naar een supportgroep of ggz.'
Aan het einde sloot ook collega Angie zich aan bij Rob om vragen te beantwoorden. De boodschap die ze meegaven: het betrekken van ervaringsdeskundigen is een belangrijke meerwaarde voor uw project. Omdat wij ervaring hebben vanuit het perspectief van cliënten en dus op een gelijkwaardige(re) manier, naast cliënten kunnen helpen bij herstel.
Versterk uw praktijkproject: benut actieonderzoek
Projectleden krijgen de mogelijkheid om deel te nemen aan een training over leer-, verander- en onderzoeksmethodieken van actieonderzoek en hoe deze binnen hun praktijkproject toegepast kunnen worden. Met als doel om de effectiviteit van het praktijkproject door middel van actieonderzoek te verbeteren.
Projectleiders van de 7e subsidieronde voor een regionale aanpak voor mensen met verward gedrag zijn uitgenodigd voor de vooraanmelding voor deze actieonderzoek training. De projectleiders van projecten die in de 8e subsidieronde gehonoreerd worden, krijgen te zijner tijd ook een uitnodiging.
Daarnaast worden 5 partijen uitgenodigd om de actieonderzoek trainingen te faciliteren en om de opgedane kennis uit de praktijkprojecten samen te brengen en te bundelen. Zodat deze kennis en ervaringen bijdragen aan kennis over het in de praktijk brengen van een goed werkende, integrale aanpak voor mensen met verward gedrag.
Uitwisseling tussen projectleiders
Na de presentaties gingen de projectleiders met elkaar in gesprek over de projecten aan de hand van pitches die zij hadden voorbereid.
Zij werden opgedeeld in 4 groepen:
- Innovatieve projecten
- Projecten met ervaringsdeskundigen op de voorgrond
- MHFA, crisis-/hulpkaart en trainingsprojecten
- Projecten gericht op regionale aanpak verward gedrag
Innovatieve projecten
De 5 projecten in de eerste groep hebben een innovatief karakter. De projectleiders zijn afkomstig uit verschillende disciplines en dit komt tot uiting in de innovatieve manier waarop ze omgaan met problemen in het veld.
Na een korte verkenning van elkaars expertise begonnen de projectleiders hun project te pitchen. Deze pitches leidden tot veel gespreksstof, gezien de diversiteit en de noviteit van de projecten. Ideeën en gegevens werden onder de projectleiders uitgewisseld om ook in de toekomst gebruik te kunnen maken van elkaars expertise en de ontwikkelingen van een project nauwlettend te kunnen volgen.
Een belangrijk terugkerend thema in de gesprekken was het belang van de betrokkenheid van cliënten en naasten in de projecten om écht vanuit het cliëntenperspectief een project te starten en hierin de cliënt centraal te stellen.
Projecten met ervaringsdeskundigen op de voorgrond
In de tweede groep lag de focus op herstel, het betrekken van ervaringswerkers en ondersteuning en ontwikkeling van ervaringsdeskundigen. Door middel van korte pitches werden de projectleiders onderling op de hoogte gebracht van tips en ideeën vanuit verschillende perspectieven.
Zo staat bij één project verbeterde samenwerking van verschillende instanties waar cliënten mee in aanraking komen centraal, richt een ander zich op het opleiden van ervaringsdeskundigen en is een volgende gericht op een herstelwerkplaats. Rob en Angie (beiden ervaringsdeskundigen) sloten zich aan bij deze groep om vanuit hun perspectief de projecten te bespreken.
Een mooi en passend slotwoord van Rob en Angie eindigde deze groepssessie met de woorden:
'Vergeet niet dat het voor ervaringsdeskundigen óók een positieve ervaring is. Wij krijgen er [naast cliënten van je project] net zo goed iets voor terug.'
Belangrijke aandachtspunten:
- Eigen regie voor cliënten is belangrijk binnen een project.
- Het inzetten van ervaringsdeskundigen kan bij cliënten een stuk schaamte wegnemen.
- Bij het cliëntenperspectief behoren ook de naasten (vrienden of familie) van een cliënt.
- Naast directe hulp bieden aan een persoon, is het verbeteren van een situatie - los van de persoon - ook belangrijk. Denk hierbij aan iemands buren, ouders, docent, psychiater, wijkagent etc.
- Verward gedrag is geen universeel geliefde term; kwetsbare personen of personen met onbegrepen gedrag werden als alternatieven geboden.
- Probeer in gesprek met cliënten, zowel als ervaringsdeskundige of als projectmedewerker, vooral te luisteren en zie af van ongevraagd adviezen geven.
Crisiskaart, Mental Health First Aid (MHFA) en andere trainingen voor burgers of professionals
De derde groep bestond uit projecten die zich focussen op het implementeren van de Crisis- en/of Hulpkaart en het geven van de cursus Mental Health First Aid. Wat de projectleiders van deze projecten vooral mooi vinden aan hun project is de positieve feedback van cliënten.
Wat de projecten daarnaast gemeen hadden is dat ze bezig zijn met het zorgen voor gelijkwaardige waardering tussen vrijwilligers en medewerkers binnen een project. Dit blijft een uitdaging.
Structurele financiering
Wat daarnaast naar voren kwam als een uitdaging voor deze typen projecten, is het zorgen voor structurele financiering. Uit het gesprek met de projectleiders kwam naar voren dat wanneer de stap naar (financiële) borging gemaakt moet worden, de verantwoordelijkheid vaak weer terug komt bij de projectleider. Terwijl juist in de samenwerking de kracht ligt voor borging. Wat hierbij kan helpen, is dat er voor de start van het project duidelijke commitment is door verschillende partijen om zorg te dragen voor borging van de projectactiviteiten, wanneer deze goed blijken te werken. Daarnaast werd genoemd dat wanneer er eigenaarschap gevoeld wordt voor een project, er een grotere kans is dat het voortgezet kan worden na de subsidieperiode.
Tips
- maak bestuurlijk keuzes omtrent de werkwijze
- maak duidelijke afspraken over de werkzaamheden
- zorg voor doorgroeimogelijkheden (indien mogelijk)
Projecten gericht op regionale aanpak verward gedrag
In deze groep pitchten 6 projectleiders hun project. Alle projecten zijn gericht op het realiseren van een goed werkende aanpak voor mensen met verward gedrag en worden verspreid door Nederland uitgevoerd: Twente, Veluwe, Rotterdam Rijnmond, Noord-Limburg, Gelderland-Midden en Leusden. Hoewel de projecten hetzelfde doel hebben - een lokaal goed werkende aanpak realiseren - werd duidelijk dat de lokale context, evenals de aanpakken om dit te bereiken erg verschillen.
Afsluiting
Het was een nuttige en leerzame dag, waar professionals uit verschillende hoeken van het land samenkwamen om ervaringen te delen. De presentatie van ervaringsdeskundigen Rob en Angie stipte nogmaals de meerwaarde van een goede betrokkenheid van ervaringsdeskundigen (cliënten en naasten) binnen een project aan. De rode draad van de middag was dan ook: besteed voldoende aandacht aan het betrekken van de juiste partijen en de samenwerking tussen deze partijen. De pitches brachten veel gespreksstof en motiveerden de deelnemers om aan de slag te gaan in hun regio en om meer met elkaar uit te wisselen.
Redactie: ZonMw, Fotografie: Sannaz Photography