Verpleegkundige is een beroep, geen baantje

Op 4-jarige leeftijd wist Janneke van Vliet al dat ze verpleegkundige wilde worden. Toen ze na een intensieve carrière in de zorg met pensioen ging, vroeg ZonMw haar om commissievoorzitter van het programma Verpleging en Verzorging te worden. Janneke zei gelijk ja. ‘Ik heb altijd de zorg willen verbeteren. In dit programma zoek ik naar verbinding tussen het bestuurlijk niveau en de inhoud van het vak, zodat de verpleegkundige zijn werk beter kan doen.’

'Daarvoor moeten we het vak serieus nemen. Verpleegkundige is een beroep, geen baantje. We moeten verpleegkundigen gelegenheid en randvoorwaarden bieden om te onderzoeken hoe zij hun werk beter kunnen doen.'

Actueel

‘Er zijn veel kansen in deze tijd. Door vergrijzing zijn er veel kwetsbare mensen met meerdere aandoeningen tegelijk die verpleging en verzorging nodig hebben. Daarnaast zijn kwaliteit van zorg, kostenbeheersing, eigen regie, de Juiste Zorg op de Juiste Plaats en positieve gezondheid thema’s waar nu veel over wordt gesproken. We moeten de rol van de verpleegkundige hierin veel meer zichtbaar maken.'

'COVID-19 helpt daar trouwens bij. Mensen zien hoe belangrijk het is dat er verpleegkundigen en verzorgenden zijn. Niet alleen het beeld van de witte pakken en verpleegtechnische handelingen, maar ook op emotioneel vlak. Hoe ga je bijvoorbeeld om met een stervende patiënt waarvan de familie niet op bezoek mag komen?’

‘Ik heb hoge verwachtingen van de meer dan  3.000 verpleegkundig specialisten met een masteropleiding. '

'Die vervullen een brugfunctie tussen het medisch en verpleegkundig domein, zijn actief in de directe  patiëntenzorg, zorgen voor coördinatie en continuïteit  vanuit het perspectief van de patiënt en brengen vernieuwing in het vak  door middel van onderzoek en innovatie.'

Wat er al gedaan is

Voor verdere professionalisering van het vak is het noodzakelijk om in de praktijk te kunnen onderzoeken wat wel en wat niet werkt. In de inmiddels afgeronde Tussen Weten en Doen programma’s, die ZonMw heeft uitgevoerd in opdracht van VWS, is de ontwikkeling van een onderzoeksinfrastructuur succesvol ondersteund. Het veld heeft deze subsidies heel handig benut. De onderzoeksgroepen zijn steviger geworden, werken landelijk goed samen en de investeringen in ‘verpleegkundig leiderschap’ betalen zich inmiddels dubbel en dwars terug.

In 2019 verzocht VWS ZonMw een vervolgprogramma voor verpleging en verzorging in te richten. 'De klus was nog niet helemaal klaar', zegt Dineke Abels. 'En toen ZonMw mij vroeg als programmamanager, zei ook ik direct ja. Ik heb me met veel plezier ingezet voor veel ZonMw-programma’s, maar verpleging en verzorging ligt mij na aan het hart.'

Het nieuwe programma Verpleging en verzorging

Het programma Verpleging en verzorging richt zich op verdere professionalisering van de verpleegkundige en verzorgende beroepsgroepen. In overleg met VWS en de beroepsgroep zelf is besloten dat het programma zich richt op 3 speerpunten:

1. Verdere kennisontwikkeling door en met de praktijk en het onderwijs
   Hiermee slaan we meer vliegen in één klap. Het zo noodzakelijke onderzoek kan worden uitgevoerd, de onderzoeksinfrastructuur kan rustig doorgroeien en de leiderschapsontwikkeling voor verpleegkundigen en verzorgenden van alle niveaus blijft aandacht krijgen.
2. Kennisbenutting
   Onderzoeken is pas nuttig wanneer dit leidt tot betere patiëntenzorg. En, verandering en vernieuwing is best lastig. Om deze puzzel te leggen, hebben we iedereen nodig, de onderzoekers, bestuurders, het onderwijs, de praktijk en niet te vergeten de patiënt zelf.
3. Benutting ‘goede praktijkvoorbeelden’
   Er wordt vaak gezegd dat verpleegkundigen en verzorgenden dingen vaak al op een prima manier doen, plaatselijk. Om ervoor te zorgen dat deze ‘goede praktijkvoorbeelden’ elders benut kunnen worden, worden ze systematisch beschreven en breed gedeeld. Of, wanneer nodig, beter onderzocht.

Stand van zaken

'De eerste 10 'goede praktijkvoorbeelden'-projecten gaan in oktober 2020 van start! Dat is ons eerste ‘wapenfeit’.', aldus Dineke. Later in het programma volgt er nog een subsidieronde om goede praktijkvoorbeelden te beschrijven.

Verder staan er op dit moment 2 subsidierondes open op de ZonMw-subsidiekalender:

• Eén voor grote onderzoeksprojecten voor consortia met als inhoudelijk thema het brede verpleegkundige onderwerp ‘essentiële zorg’. Hierbij wordt samenwerking gevraagd tussen praktijk, onderzoek en onderwijs.
• Daarnaast blijven we investeren in leiderschapsontwikkeling. Vandaar de oproep voor persoonsgebonden subsidies, waarmee gepromoveerde verpleegkundigen een eigen onderzoekslijn kunnen opzetten. Ook zij werken hierin samen met de praktijk en het onderwijs.

‘We zorgen dat kennis goed beschreven staat, onderbouwd met wetenschappelijk onderzoek. Of zorgen dat dit alsnog gebeurt zodat de projectresultaten verder kunnen worden opgepakt.’

In voorbereiding

Verder is er voor 2021 een derde grotere subsidieronde in voorbereiding. Tipje van de sluier: een breed toegankelijke subsidieronde voor praktijkgericht (wetenschappelijk) onderzoek. De kennis die hierin wordt ontwikkeld, draagt direct bij aan de beroepspraktijk en/of aan het onderwijs. Het gaat hier om minder grootschalige projecten dan in de openstaande ronde voor onderzoeksprojecten.

In 2021 vindt er een tussenevaluatie plaats van het programma om duidelijk te krijgen waar in de tweede helft van het programma op moet worden ingezet.

Oproep

Janneke en Dineke zijn ervan overtuigd dat het onderzoek binnen dit programma gaat bijdragen aan de kwaliteit van de zorg in de verpleegkundige en verzorgende praktijk. 'Er zijn nu zoveel kansen en mogelijkheden om onze kennis, het vak en verpleegkundig leiderschap verder te ontwikkelen. We doen graag een oproep aan alle bestuurders van organisaties waar verpleegkundigen en verzorgenden werken: steun je verpleegkundigen die iets willen of kunnen! Stimuleer hen, geef hen de ruimte om onderzoek te doen en bovenal: attendeer hen op dit programma!'

Meer informatie

• Programma Verpleging en Verzorging
• Subsidieoproep projectideeën onderzoeksprojecten essentiële zorg
• Subsidieoproep projectideeën persoonsgebonden subsidie: talentontwikkeling gepromoveerde verpleegkundigen
• Resultaten programma Tussen Weten en Doen
• Verpleegkundig leiderschapsprogramma Leaderschip Mentoring Nursing Research 2.0