Thema Sociaal domein

Ziekteverzuim is vaak een signaal van achterliggende problemen die de ontwikkeling van een kind kunnen belemmeren. De huidige verzuimaanpak in het primair onderwijs wisselt per school. Een structurele methodiek brengt verzuimende leerlingen beter in beeld. Met eventuele consultatie van de JGZ kunnen scholen de problemen aanpakken.  

Zo benut je de uitkomsten van dit project

De methode M@ZL PO (Medische Advisering Ziekgemelde Leerling, primair onderwijs) helpt scholen bij het signaleren, registreren en oplossen van zorgwekkend schoolverzuim van leerlingen. De aanpak biedt een duidelijke taak- en rolverdeling en heldere routing voor de leerling. De aanpak sluit aan bij de zorgstructuur van een school, waarin de leerkracht een belangrijke signalerende rol heeft naar het ondersteuningsteam. Voor meer informatie over M@ZL PO en voor interesse, kan contact opgenomen worden met het NCJ, mazl@ncj.nl

Aanpak

Er is een prototype M@ZL PO ontwikkeld op basis van literatuuronderzoek en ervaringen met  M@ZL VO. Ook zijn focusgroepen gehouden met basisschooldirecteuren, intern begeleiders, schoolmaatschappelijk werkenden, leerkrachten, JGZ- professionals, leerplichtambtenaren en ouders.

Resultaten

Na implementatie op 24 basisscholen in de regio West-Brabant bleek dat M@ZL PO scholen inzicht geeft in het ziekteverzuim van hun leerlingen (omvang en achterliggende problematiek) en concrete handvatten biedt bij de aanpak ervan. Daardoor ervaren scholen meer grip op het ziekteverzuim. M@ZL PO versterkt de samenwerking tussen scholen en JGZ. Jeugdartsen zien meer ziekgemelde kinderen en kunnen daardoor de medische en sociale zorg verbinden met het onderwijs. Onvoldoende ouders wilden meewerken aan een onderzoek naar het welbevinden van hun kinderen na de inzet van M@ZL PO. Het is dus onduidelijk welk effect de interventie heeft op het welbevinden van leerlingen.

Uitvoerende

GGD West-Brabant
ZonMw-project: 736200010, M@ZL voor het PO. De werkwijze M@ZL (Medische Advisering Ziekgemelde Leerling) op het primair onderwijs: een schoolvoorbeeld van positionering van JGZ in het sociale domein en in haar verbindende rol tussen medische zorg, jeugdzorg en passend onderwijs

Psychische problemen komen veel voor bij de Nederlandse jeugd, naar schatting bij 1 op de 6 jeugdigen (0-18 jaar). Bij de signalering van deze problemen kan de JGZ een centrale rol spelen. Weet een consultatie- en adviesteam jeugd-ggz (CenA-team) de huisartsen en andere verwijzers effectief te ondersteunen?

Zo benut je de uitkomsten van dit project

Door oog te hebben voor de verschillende dimensies van een probleem, kun je slagvaardig goede zorg bieden aan kinderen en jongeren met psychische problemen. De werkwijze die in de regio Gooi en Vechtstreek is ontwikkeld, is ook in andere regio’s toe te passen. 8 gemeenten hebben een CenA-team jeugd-ggz ingesteld. Dit team uit 2 jeugdartsen en een klinisch psycholoog Kind en Jeugd. Het ondersteunt huisartsen, gemeentelijke jeugdconsulenten en andere verwijzers bij vragen en verwijzingen rond psychische en psychosociale problemen. De resultaten zijn samengevat in 2 onderzoeksrapporten, een juridische beschouwing over privacyaspecten van de werkwijze van het team, en informatie over varianten in de praktijk.

Bekijk ook de animatievideo over dit en een vergelijkbaar project! 

Aanpak

Aan de hand van documenten en interviews met sleutelfiguren is de werkwijze van het team onderzocht. Dit is aangevuld met online focusgroepen met ouders, jeugdigen en professionals. De kwantitatieve evaluatie is gebaseerd op registratiedata, dossiergegevens van verwezen jeugdigen en NIVEL Zorgregistratie-data.

Resultaten

Het CenA-team heeft verwijzers en ouders ondersteund bij vragen en problemen van meer dan 700 jeugdigen (0-18 jaar), waaronder naar verhouding iets meer kinderen tussen 0-12 jaar zaten dan jeugdigen vanaf 13 jaar. Het ging om klachten als prikkelbaar of boos gedrag, angst- en spanningsklachten, overactiviteit, somberheid en depressie. De meest voorkomende aanmeldklachten bij het CenA-team bleken ook de meest voorkomende geregistreerde psychische problemen in huisartsenpraktijken, zowel in de regio Gooi en Vechtstreek als in vergelijkbare regio’s elders in Nederland. Het CenA-team brengt 3 werelden bij elkaar: eerste lijn, gemeente en JGZ. Het team is een verbinder in de regio geworden, zo blijkt uit het onderzoek.

Uitvoerende

Amsterdam UMC - locatie VUmc
ZonMw-project: 736200004, Expertise aan de voorkant. Evaluatie van een Consultatie en Adviesteam Jeugd GGZ in de regio

De specialistisch ondersteuner jeugd (SOJ) kan vanuit de JGZ zorgen voor verbinding tussen professionals in de eerste lijn, het sociaal wijkteam, onderwijs en jeugd-ggz. Zo kan de SOJ de signalering en verwijzing van psychosociale problemen door de JGZ verbeteren.

Zo benut je de uitkomsten van dit project

De SOJ richt zich op psychosociale- en gezinsproblematiek bij jeugdigen (0-18 jaar). Als SOJ maak je verbinding in de vierhoek JGZ, sociaal wijkteam, huisarts en jeugd-ggz. Je doet triage en verzorgt de toeleiding naar passende psychosociale ondersteuning en gezinshulp. En je doet kortdurende begeleiding van ouders en jeugdigen. Ouders, onderwijs, huisartsen, sociaal wijkteam en jeugd-ggz zien de meerwaarde van een dergelijke professional in het sociaal domein, zo is uit het onderzoek gebleken. In een factsheet en een artikel vind je de resultaten.

Bekijk ook de animatievideo over dit en een vergelijkbaar project!

Aanpak

In het project zijn de inzet van een SOJ in Nijmegen en een gedragswetenschapper jeugd (GW) in huisartsenpraktijken in Renkum onder de loep genomen. De werkwijze is vergelijkbaar met de spreekuurondersteuner van de huisarts. Het project was gericht op het doorontwikkelen, beschrijven en evalueren van de SOJ-werkwijze.

Resultaten

De initiatieven in beide gemeenten verschilden aanmerkelijk qua aard en inhoud en zijn daarom los van elkaar onderzocht en beschreven. In totaal is ongeveer twee derde van de jeugdigen door SOJ of GW doorverwezen naar andere ondersteuning, waarvan ongeveer de helft naar de ggz. De onderzoekers doen geen uitspraken over de effectiviteit van de aanpak. Wel stellen ze dat de expertise van de SOJ bijdraagt aan vroegsignalering op het consultatiebureau. De GW kan snel handelen en is laagdrempelig te benaderen door ouders en jeugdigen. Een van de adviezen voor implementatie: samenwerking ontstaat wanneer je weet wie de ander is en wat je aan elkaar hebt. Elkaar letterlijk kennen is daarbij helpend.

Uitvoerende

TNO
ZonMw-project: 736200013, De inzet van de Specialistisch Ondersteuner Jeugd (SOJ) in de JGZ: integrale versterking van de nulde en eerste lijn

Kinderartsen zien op de polikliniek regelmatig kinderen met psychosociale problemen. Om deze kinderen goed te kunnen helpen, is afstemming nodig met (psycho)sociale hulpverlening en het sociaal domein. Hoe kan de jeugdverpleegkundige een schakel vormen tussen kindergeneeskunde, (psycho)sociale hulpverlening en sociaal domein?

Zo benut je de uitkomsten van dit project

Leg als JGZ-professional de verbinding tussen ziekenhuis en jeugdhulp en -ondersteuning. Zo zorg je ervoor dat kinderen met psychosociale problemen sneller passende hulp krijgen. Als verbindende JGZ-professional werk je nauw samen met de kinderarts uit het ziekenhuis. Je kijkt samen met ouders naar de behoeften en aandachtspunten. Waar nodig leg je vervolgens contact met andere JGZ-collega’s, het sociaal wijkteam of specialistische jeugdhulp. Met deze tips ontdek je hoe je zelf zo’n samenwerking kan opzetten om jouw rol als verbindingsprofessional te versterken.

Aanpak

De onderzoekers brachten in kaart hoe lang het in Breda duurt voordat een kind met psychosociale problemen bij de aangewezen hulpverlener is. Zijn ouders en jeugdigen tevreden over de ontvangen hulp? En wat vinden kinderartsen en JGZ-professionals van de samenwerking?

Resultaten

Sinds augustus 2015 werken in het Amphia Ziekenhuis 2 jeugdverpleegkundigen 2 dagdelen per week op de kinderpoli. Als de kinderarts vaststelt dat er (ook) sprake is van psychosociale problematiek, verwijst hij of zij ouder en kind naar de jeugdverpleegkundige. Die maakt binnen 2 weken een afspraak met het gezin, thuis of op de polikliniek. De tijd tussen het consult van de kinderarts en vervolghulp is aanzienlijk korter met de jeugdverpleegkundige als verbinder. Er ontstaat een vangnet voor kinderen met psychosociale problematiek, doordat de JGZ gezinnen eerder kan gaan ondersteunen. Ouders voelen zich geholpen met de problematiek die speelde, en vinden dat er mét hen werd beslist in plaats van óver hen.

Uitvoerende

GGD West-Brabant
ZonMw-project: 736200015, De jeugdverpleegkundige als verbindingsprofessional tussen de kindergeneeskunde en het sociale domein: is dit effectief en efficiënt?

Welke praktische handvatten zijn er aan te reiken als het gaat om het versterken van de samenwerking?

De resultaten van 13 door ZonMw gefinancierde projecten zijn verzameld rond het thema ‘Slim Samenwerken’. Eén van de projecten, De Sterkste Schakels, geeft een overzicht van alle werkzame elementen in samenwerking, die uit de literatuur naar voren zijn gekomen. Alle projectleiders hebben een samenvatting van hun project gemaakt, waarbij deze elementen als uitgangspunt zijn genomen en in een pilot getoetst. Vervolgens is voor alle projecten aangegeven voor welke werkzame elementen het project illustratief is. Daarnaast is voor elk project geformuleerd wat de belangrijkste boodschap is voor professionals, managers en gemeenten

Zo benut je de uitkomsten van dit project

Doordat de resultaten van een groot aantal projecten gebundeld zijn op tips van samenwerking, kunnen de tips efficiënter worden toegepast in de eigen context. Waar zouden er nog stappen gemaakt kunnen worden in de versterking van de samenwerking en wat is daarvoor nodig? Gebruik de werkzame elementen om een plan op te stellen en vooral klein te beginnen, ervaringen te delen en anderen te inspireren om je voorbeeld te volgen.

Aanpak
Binnen dit project is er samengewerkt met 13 individuele projecten vanuit het programma Versterking Uitvoeringspraktijk JGZ. In gezamenlijkheid is onderzocht welke lessen er getrokken zijn op het gebied van samenwerken; Tussen welke spelers betrof het een samenwerking, wat was ieders rol? Zijn uitkomsten gemeten in termen van gezondheid, verwijzingen, doorlooptijd, tevredenheid? Wat waren daarin de succes en faalfactoren? Er zijn documenten geanalyseerd en interviews gehouden met diverse samenwerkingspartners.

Resultaten

Alle werkzame elementen zijn verzameld in een doorklikbare pdf. Het overzicht geeft inzicht hoe projectresultaten van toepassing kunnen zijn op de eigen uitvoeringspraktijk en biedt praktische handvatten voor het versterken daarvan.
In het overzicht is per werkzaam element in de samenwerking te bekijken welke projecten daaraan hebben bijgedragen. Tevens kan er ook per doelgroep (professionals, managers of gemeente) gezocht worden naar de relevante elementen in de samenwerking.

Uitvoerende

Academische Werkplaats Jeugd & Gezondheid, TNO, NCJ, Pharos, GGD West-Brabant, GGD Hollands Midden, GGD Zeeland, Verwey Jonker Instituut
ZonMw-project 736400001, Samen sterk in de uitvoering van het werk

Hoe werk ik slim samen binnen mijn gemeente?

Slim samenwerken is doorgaans goedkoper voor gemeenten. Hoe versterk je wat je al hebt als gemeente? Gemeenten zijn doorgaans op zoek naar manieren om de zorg beter te laten aansluiten en efficiënter vorm te geven. Daarbij moet ook goed aangesloten worden op de wensen en behoeften van de gemeente; wat zijn hun wensen en hoe past het in hun context. Op welke wijze willen zij informatie aangeleverd krijgen en kan er aangesloten worden bij al bestaande informatiekanalen?

Zo benut je de uitkomsten van dit project

Bekijk het overzicht slim samenwerken op tips voor het verbeteren en versterken van de samenwerking met gemeenten. Hoe zorg je dat een succesvol project doorgang kan vinden en verder ingebed kan worden in de visie van de gemeenten en in het normale werk? Welke afspraken moet je maken om de implementatie en borging goed te regelen?

Aanpak

Binnen dit project is er samengewerkt met 9 individuele projecten vanuit het programma Versterking Uitvoeringspraktijk JGZ. Alle projectleiders hebben een samenvatting van hun project gemaakt, waarbij deze elementen als uitgangspunt zijn genomen en in een pilot getoetst. Vervolgens is voor alle projecten aangegeven voor welke werkzame elementen het project illustratief is. Daarnaast is voor elk project geformuleerd wat de belangrijkste boodschap is voor professionals, managers en gemeenten
Er zijn documenten geanalyseerd en interviews gehouden met gemeenten.

Resultaten

Alle werkzame elementen zijn verzameld in een doorklikbare pdf. Het overzicht geeft inzicht hoe projectresultaten van toepassing kunnen zijn op de eigen uitvoeringspraktijk en biedt praktische handvatten voor het versterken daarvan.
In het overzicht is per werkzaam element in de samenwerking te bekijken welke projecten daaraan hebben bijgedragen. Tevens kan er ook per doelgroep (professionals, managers of gemeente) gezocht worden naar de relevante elementen in de samenwerking.

Uitvoerende

Academische Werkplaats Jeugd & Gezondheid, TNO, NCJ, Pharos, GGD West-Brabant, GGD Hollands Midden, GGD Zeeland
ZonMw-project 736400002, Voor hetzelfde geld een gezondere jeugd! Een inspiratie-tool voor gemeenten

Sinds 2014 bieden 3 JGZ-organisaties CenteringParenting (CPa) aan ouders van pasgeboren kinderen aan. Bij CPa vervangen groepsbijeenkomsten de 1-op-1-contactmomenten bij de JGZ bij kinderen tot ongeveer 14 maanden. Hoe kan CPa een duurzame plek krijgen binnen het sociaal domein? En helpt het bij het versterken van eigen kracht?

Zo benut je de uitkomsten van dit project

In vergelijking met individuele zorg kun je met CPa meer ruimte en tijd bieden om naast de fysieke gezondheid van het kind ook het psychosociaal welbevinden van kind en gezin te bespreken. JGZ-professionals en organisaties die CPa uitvoeren zijn enthousiast over deze werkwijze. Je biedt ouders een duidelijk voordeel: zij kunnen hun ervaringen delen, krijgen voldoende informatie over gezond en veilig opgroeien en leren meer mensen kennen. De resultaten zijn overzichtelijk samengevat een CenteringParenting Special die in september 2019 is verspreid onder gemeenten, JGZ-organisaties en verloskundige praktijken.  Wijs (aanstaande) moeders ook op de CenteringParenting-website.

Aanpak

In het project zijn de resultaten en de cliënttevredenheid bij ouders die CPa hebben gevolgd vergeleken met ouders die individuele JGZ-ondersteuning hebben ontvangen. De analyse is ondersteund met observaties, vragenlijsten onder ouders, professionals, managers en beleidsmakers en focusgroepen met professionals.

Resultaten

Ouders en professionals zien de meerwaarde van de CPa-aanpak ten opzichte van 1-op-1-contactmomenten. Ouders zijn na CPa positiever over JGZ-professionals en over het nut van het consultatiebureau dan ouders die individuele zorg ontvingen. Volgens ouders was er geen verschil in eigen kracht tussen CPa en individuele zorg, maar volgens professionals wel. CPa blijkt kwetsbare ouders te bereiken, zoals ouders met een niet-Nederlandse achtergrond en alleenstaanden. De vraag blijft wel of de meerwaarde die ouders en professionals benoemen ook gezondheidswinst oplevert.

Uitvoerende

TNO
ZonMw-project: 736200012, Evaluatie van de organisatie en uitvoering van CenteringParenting in de JGZ

Psychische problemen komen veel voor bij de Nederlandse jeugd, naar schatting bij 1 op de 6 jeugdigen (0-18 jaar). Bij de signalering van deze problemen kan de JGZ een centrale rol spelen. Weet een consultatie- en adviesteam jeugd-ggz (CenA-team) de huisartsen en andere verwijzers effectief te ondersteunen?

Zo benut je de uitkomsten van dit project

Door oog te hebben voor de verschillende dimensies van een probleem, kun je slagvaardig goede zorg bieden aan kinderen en jongeren met psychische problemen. De werkwijze die in de regio Gooi en Vechtstreek is ontwikkeld, is ook in andere regio’s toe te passen. 8 gemeenten hebben een CenA-team jeugd-ggz ingesteld. Dit team uit 2 jeugdartsen en een klinisch psycholoog Kind en Jeugd. Het ondersteunt huisartsen, gemeentelijke jeugdconsulenten en andere verwijzers bij vragen en verwijzingen rond psychische en psychosociale problemen. De resultaten zijn samengevat in 2 onderzoeksrapporten, een juridische beschouwing over privacyaspecten van de werkwijze van het team, en informatie over varianten in de praktijk.

Bekijk ook het filmpje over dit en een vergelijkbaar project!

Aanpak

Aan de hand van documenten en interviews met sleutelfiguren is de werkwijze van het team onderzocht. Dit is aangevuld met online focusgroepen met ouders, jeugdigen en professionals. De kwantitatieve evaluatie is gebaseerd op registratiedata, dossiergegevens van verwezen jeugdigen en NIVEL Zorgregistratie-data.

Resultaten

Het CenA-team heeft verwijzers en ouders ondersteund bij vragen en problemen van meer dan 700 jeugdigen (0-18 jaar), waaronder naar verhouding iets meer kinderen tussen 0-12 jaar zaten dan jeugdigen vanaf 13 jaar. Het ging om klachten als prikkelbaar of boos gedrag, angst- en spanningsklachten, overactiviteit, somberheid en depressie. De meest voorkomende aanmeldklachten bij het CenA-team bleken ook de meest voorkomende geregistreerde psychische problemen in huisartsenpraktijken, zowel in de regio Gooi en Vechtstreek als in vergelijkbare regio’s elders in Nederland. Het CenA-team brengt 3 werelden bij elkaar: eerste lijn, gemeente en JGZ. Het team is een verbinder in de regio geworden, zo blijkt uit het onderzoek.

Uitvoerende

Amsterdam UMC - locatie VUmc
ZonMw-project: 736200004, Expertise aan de voorkant. Evaluatie van een Consultatie en Adviesteam Jeugd GGZ in de regio

Ziekteverzuim is vaak een signaal van achterliggende problemen die de ontwikkeling van een kind kunnen belemmeren. De huidige verzuimaanpak in het primair onderwijs wisselt per school. Een structurele methodiek brengt verzuimende leerlingen beter in beeld. Met eventuele consultatie van de JGZ kunnen scholen de problemen aanpakken.  

Zo benut je de uitkomsten van dit project

De methode M@ZL PO (Medische Advisering Ziekgemelde Leerling, primair onderwijs) helpt scholen bij het signaleren, registreren en oplossen van zorgwekkend schoolverzuim van leerlingen. De aanpak biedt een duidelijke taak- en rolverdeling en heldere routing voor de leerling. De aanpak sluit aan bij de zorgstructuur van een school, waarin de leerkracht een belangrijke signalerende rol heeft naar het ondersteuningsteam.

Aanpak

Er is een prototype M@ZL PO ontwikkeld op basis van literatuuronderzoek en ervaringen met  M@ZL VO. Ook zijn focusgroepen gehouden met basisschooldirecteuren, intern begeleiders, schoolmaatschappelijk werkenden, leerkrachten, JGZ- professionals, leerplichtambtenaren en ouders.

Resultaten

Na implementatie op 24 basisscholen in de regio West-Brabant bleek dat M@ZL PO scholen inzicht geeft in het ziekteverzuim van hun leerlingen (omvang en achterliggende problematiek) en concrete handvatten biedt bij de aanpak ervan. Daardoor ervaren scholen meer grip op het ziekteverzuim. M@ZL PO versterkt de samenwerking tussen scholen en JGZ. Jeugdartsen zien meer ziekgemelde kinderen en kunnen daardoor de medische en sociale zorg verbinden met het onderwijs. Onvoldoende ouders wilden meewerken aan een onderzoek naar het welbevinden van hun kinderen na de inzet van M@ZL PO. Het is dus onduidelijk welk effect de interventie heeft op het welbevinden van leerlingen.

Uitvoerende

GGD West-Brabant
ZonMw-project: 736200010, M@ZL voor het PO. De werkwijze M@ZL (Medische Advisering Ziekgemelde Leerling) op het primair onderwijs: een schoolvoorbeeld van positionering van JGZ in het sociale domein en in haar verbindende rol tussen medische zorg, jeugdzorg en passend onderwijs

De specialistisch ondersteuner jeugd (SOJ) kan vanuit de JGZ zorgen voor verbinding tussen professionals in de eerste lijn, het sociaal wijkteam, onderwijs en jeugd-ggz. Zo kan de SOJ de signalering en verwijzing van psychosociale problemen door de JGZ verbeteren.

Zo benut je de uitkomsten van dit project

De SOJ richt zich op psychosociale- en gezinsproblematiek bij jeugdigen (0-18 jaar). Als SOJ maak je verbinding in de vierhoek JGZ, sociaal wijkteam, huisarts en jeugd-ggz. Je doet triage en verzorgt de toeleiding naar passende psychosociale ondersteuning en gezinshulp. En je doet kortdurende begeleiding van ouders en jeugdigen. Ouders, onderwijs, huisartsen, sociaal wijkteam en jeugd-ggz zien de meerwaarde van een dergelijke professional in het sociaal domein, zo is uit het onderzoek gebleken. In een factsheet en een artikel vind je de resultaten.

Bekijk ook het filmpje over dit en een vergelijkbaar project!

Aanpak

In het project zijn de inzet van een SOJ in Nijmegen en een gedragswetenschapper jeugd (GW) in huisartsenpraktijken in Renkum onder de loep genomen. De werkwijze is vergelijkbaar met de spreekuurondersteuner van de huisarts. Het project was gericht op het doorontwikkelen, beschrijven en evalueren van de SOJ-werkwijze.

Resultaten

De initiatieven in beide gemeenten verschilden aanmerkelijk qua aard en inhoud en zijn daarom los van elkaar onderzocht en beschreven. In totaal is ongeveer twee derde van de jeugdigen door SOJ of GW doorverwezen naar andere ondersteuning, waarvan ongeveer de helft naar de ggz. De onderzoekers doen geen uitspraken over de effectiviteit van de aanpak. Wel stellen ze dat de expertise van de SOJ bijdraagt aan vroegsignalering op het consultatiebureau. De GW kan snel handelen en is laagdrempelig te benaderen door ouders en jeugdigen. Een van de adviezen voor implementatie: samenwerking ontstaat wanneer je weet wie de ander is en wat je aan elkaar hebt. Elkaar letterlijk kennen is daarbij helpend.

Uitvoerende

TNO
ZonMw-project: 736200013, De inzet van de Specialistisch Ondersteuner Jeugd (SOJ) in de JGZ: integrale versterking van de nulde en eerste lijn

In de visie van de Centra voor Jeugd en Gezin (CJG’s) in de regio Noord-Veluwe hoort de regie zoveel mogelijk bij ouders en jongeren te liggen. Zorg en ondersteuning moeten bijdragen aan ‘een goed leven in eigen ogen’. Is er een jeugddossier te ontwikkelen dat de eigen regie van ouders en jongeren ondersteunt?

Zo benut je de uitkomsten van dit project

Uit het project moet duidelijk worden of het in september 2019 geïntroduceerde jeugddossier bijdraagt aan een toenemende regie van ouders en jongeren over hun eigen vraagstukken. Ouders en jongeren bepalen zelf welke disciplines toegang hebben tot het dossier. Helpt het dossier ouders en jongeren bij het maken van plannen om problemen beter zelf op te lossen, eventueel met hulp van anderen? Ook onderzoekt het project of het dossier zorgt voor een betere samenwerking en communicatie tussen CJG-medewerkers.

Aanpak

2 JGZ-organisaties en een jeugdhulporganisatie ontwikkelen met ouders en jongeren een dossier waarin zij allemaal kunnen werken. Ouders en jongeren kunnen niet alleen het hele dossier lezen, ze kunnen er ook in schrijven en er hun eigen (familiegroeps)plannen uploaden. Een klankbordgroep van ouders en jongeren heeft een beslissende stem in de verdere uitwerking van het jeugddossier.

Resultaten

In het jeugddossier hebben ouders (en jongeren vanaf 12 jaar) met DigiD online toegang via een klantportaal. Zij kunnen daar onder meer afspraken online in plannen en bijvoorbeeld groei- en vaccinatiegegevens inzien. Ook kunnen ze nalezen wat besproken is met het CJG, vragen stellen en zelf informatie toevoegen. Als een kind 12 jaar is gaat het klantportaal dicht. In samenspraak met ouder en kind wordt het daarna opengezet voor alleen het kind of ook voor de ouder. Hiermee wordt privacy van beiden gewaarborgd. Eind 2020 zegt de helft van de bezoekende ouders wel eens in het klantportaal te kijken en een vijfde van de jongeren. Belangrijkste redenen: afspraken maken en wijzigen (70%) en teruglezen wat besproken is (50%). Zie ook publicaties in JGZ Tijdschrift voor jeugdgezondheidszorg en JMIR. Nadere resultaten worden in 2021 verwacht.

Uitvoerende 

Icare JGZ, GGD Noord- en Oost-Gelderland, Stichting Jeugd Noord Veluwe
ZonMw-project: 736300019, Jeugddossier Noord Veluwe: een dossier van, voor en door ouders, jongeren en medewerkers

Ouders met hulpvragen over de ontwikkeling en groei van hun kind kunnen, sinds de transitie, in steeds meer gemeenten terecht bij jeugdteams. In samenspraak met gezinnen wordt gekeken welke hulp nodig is en welke instantie de hulp kan bieden. Kan een app bijdragen aan het vroegtijdig signaleren van gezinnen met een hulpvraag? En de samenwerking binnen multidisciplinaire jeugdteams versterken?

Zo benut je de uitkomsten van dit project

De OKT App helpt je om met ouders in gesprek te komen over lastige onderwerpen met behulp van iconen. Ouders kunnen met de iconen gespreksonderwerpen selecteren en een prioritering aangeven van de onderwerpen waarover zij met jou willen praten. Ga in gesprek en bekijk samen de voorlichting. En bespreek bijvoorbeeld of een persoon in het eigen netwerk te vinden is die kan helpen bij de hulpvraag. De OKT App genereert een gespreksverslag dat je door kan sturen naar de ouders en kan worden gebruikt om efficiënter informatie te delen met andere zorgprofessionals verbonden aan het gezin.

Aanpak

Dit project onderzocht hoe je gezinnen met een vraag over de ontwikkeling en het opgroeien van hun kind zo vroeg mogelijk integrale hulp kan bieden passend bij de hulpvraag, wensen en mogelijkheden van het gezin. Belangrijk daarbij is de verdere verbetering van de samenwerking binnen multidisciplinaire jeugdteams. Met behulp van ouders en professionals is een eisenpakket opgesteld voor de aanpassing van de SamenStarten App tot OKT App en zijn deze aanpassingen doorgevoerd in de OKT app. Ten slotte is een proefimplementatie verricht met de OKT App en is gekeken naar ervaringen en het effect van de OKT App op samenwerking en hulpverlening.

Resultaten

De OKT App kan professionals ondersteunen bij het bieden van hulpverlening, passend bij de vraag en mogelijkheden van het gezin. Ook kan het bijdragen aan de eigen kracht en het benutten van het sociale netwerk van ouders, via gezamenlijke besluitvorming tussen ouder en OKT-professional. Daarmee kan worden bijgedragen aan de kwaliteit en efficiëntie van hun hulpverlening en de waardering van de ouders en kinderen.

Uitvoerende

TNO
ZonMw-project: 736200014, OKT App voor ouder-kindteams ter versterking van samenwerking tussen professionals, integrale en passende hulpverlening en eigen kracht van ouders

Kinderen uit gezinnen met veel sociale risico’s beginnen hun leven vaak met een achterstand. VoorZorg biedt preventieve zorg vanaf de zwangerschap voor kwetsbare (aanstaande) moeders en hun eerste kind. Dat gebeurt door speciaal getrainde jeugdverpleegkundigen. Zij kunnen verbinding leggen met andere zorgprofessionals zoals bijvoorbeeld het wijkteam. Divers onderzoek toont aan dat VoorZorg effectief is in Nederland.

Zo benut je de uitkomsten van dit project

VoorZorg is een intensief programma met huisbezoeken aan jonge (aanstaande) moeders. Het werkt preventief in gezinnen die vaak een groot beroep doen op professionele zorg. Met VoorZorg kun je kindermishandeling voorkomen en een betere gezondheid en ontwikkelingskansen voor kinderen bieden. En je helpt jonge moeders in hun ontwikkeling, opleiding en werk. Door vanuit VoorZorg aansluiting te realiseren tussen preventie en zorg in gemeenten, kun je bijdragen aan effectieve samenwerking tussen VoorZorg en de wijkteams. De meerwaarde komt duidelijk naar voren in een interview op de ZonMw-website. Voorzorg is ook opgenomen op de menukaart Kansrijke Start.

Aanpak

Het project heeft bevorderende factoren en knelpunten onderzocht in de samenwerking tussen VoorZorg en andere betrokkenen in het sociaal domein. Er zijn documenten geanalyseerd, interviews gehouden (onder meer met cliënten en professionals) en vragenlijsten uitgezet bij VoorZorg-verpleegkundigen in Nederland.

Resultaten

Veel gemeenten verbinden preventie en zorg nog onvoldoende. Ze beschouwen preventie vooral als middel om zorgkosten te verlagen. VoorZorg-verpleegkundigen en hun JGZ-collega’s zien preventie vanuit een sociaal-medische context, als een middel om de ontwikkeling van kinderen te beschermen en te bevorderen. Uit het onderzoek blijkt dat alle betrokken partijen (van cliënten en professionals tot en met beleidsmakers)
heel tevreden zijn over VoorZorg en de integrale werkwijze ervan. Bij een grotere bekendheid kan het programma een voorbeeldfunctie krijgen voor overige preventie, integrale hulp en het werk van wijkteams.

Uitvoerende

Amsterdam UMC - locatie VUmc
ZonMw-project: 736200011, Voorzorg in het sociale domein

Samenwerking tussen professionals in het sociaal domein is van belang om goede preventieve hulp aan jeugdigen en ouders te leveren. Wat is er nodig om de samenwerking tussen JGZ, lokale (wijk)teams en onderwijs te versterken?

Zo benut je de uitkomsten van dit project

Een succesvolle samenwerking tussen JGZ, wijkteam en onderwijs vraagt om een structurele investering van jou en je organisatie. Het rapport ‘De sterkste schakels’ helpt je het gesprek aan te gaan en cruciale vragen te stellen aan je samenwerkingspartners. Hebben we duidelijke afspraken met elkaar, en wat is onze gezamenlijke visie? Kijken we goed naar wat iedereen kan bijdragen, en maken we optimaal gebruik van elkaars expertise? Ga aan de slag met behulp van de factsheet. Of bekijk het onderzoeksrapport.

Aanpak

Naast een literatuurstudie is in 6 regio’s praktijkonderzoek gedaan. Daarin hebben JGZ-instellingen, lokale teams en samenwerkingsverbanden van scholen samen met de projectgroep potentieel werkzame elementen in hun samenwerking op effectiviteit getoetst. Ook is met JGZ-cliënten gesproken over hun ervaringen.

Resultaten

Een succesvolle lokale samenwerking is complex en vraagt om een structurele investering op alle niveaus. Alles valt of staat met de kwaliteit, vaardigheden, attitude, kennis en ervaring van de betrokken  professionals, beleidsmakers en bestuurders. Het is noodzakelijk om als gemeente, wijkteam, JGZ en onderwijs duurzaam in te zetten op meerdere elementen die helpen bij effectief samenwerken. De basis ligt in ‘de menselijke maat’. Werkzame elementen zijn bijvoorbeeld een gedeelde visie en gezamenlijke doelen, onderling vertrouwen en respect, effectieve communicatie en goed leiderschap en management.

Uitvoerende

Verwey-Jonker Instituut
ZonMw-project: 736200016, JGZ en wijkteams: ‘De sterkste schakels’

Hoe werk ik slim samen binnen mijn gemeente?

Slim samenwerken is doorgaans goedkoper voor gemeenten. Hoe versterk je wat je al hebt als gemeente? Gemeenten zijn doorgaans op zoek naar manieren om de zorg beter te laten aansluiten en efficiënter vorm te geven. Daarbij moet ook goed aangesloten worden op de wensen en behoeften van de gemeente; wat zijn hun wensen en hoe past het in hun context. Op welke wijze willen zij informatie aangeleverd krijgen en kan er aangesloten worden bij al bestaande informatiekanalen?

Zo benut je de uitkomsten van dit project

Bekijk het overzicht slim samenwerken op tips voor het verbeteren en versterken van de samenwerking met gemeenten. Hoe zorg je dat een succesvol project doorgang kan vinden en verder ingebed kan worden in de visie van de gemeenten en in het normale werk? Welke afspraken moet je maken om de implementatie en borging goed te regelen?

Aanpak

Binnen dit project is er samengewerkt met 9 individuele projecten vanuit het programma Versterking Uitvoeringspraktijk JGZ. Alle projectleiders hebben een samenvatting van hun project gemaakt, waarbij deze elementen als uitgangspunt zijn genomen en in een pilot getoetst. Vervolgens is voor alle projecten aangegeven voor welke werkzame elementen het project illustratief is. Daarnaast is voor elk project geformuleerd wat de belangrijkste boodschap is voor professionals, managers en gemeenten
Er zijn documenten geanalyseerd en interviews gehouden met gemeenten.

Resultaten

Alle werkzame elementen zijn verzameld in een doorklikbare pdf. Het overzicht geeft inzicht hoe projectresultaten van toepassing kunnen zijn op de eigen uitvoeringspraktijk en biedt praktische handvatten voor het versterken daarvan.
In het overzicht is per werkzaam element in de samenwerking te bekijken welke projecten daaraan hebben bijgedragen. Tevens kan er ook per doelgroep (professionals, managers of gemeente) gezocht worden naar de relevante elementen in de samenwerking.

Uitvoerende

Academische Werkplaats Jeugd & Gezondheid, TNO, NCJ, Pharos, GGD West-Brabant, GGD Hollands Midden, GGD Zeeland
ZonMw-project 736400002, Voor hetzelfde geld een gezondere jeugd! Een inspiratie-tool voor gemeenten

Hoe maak je aanstaande kwetsbare ouders duidelijk dat steun of hulp vanuit de JGZ of kraamzorg in de zwangerschapsperiode normaal is? Dat zij niet alleen bereikbaar zijn voor medische vragen, maar ook ondersteuning kunnen bieden bij onder andere psychosociale problematiek, schulden, trauma’s en slechte huisvesting. Samen met (kwetsbare) ouders, kraamzorg en JGZ wordt er een campagne ontwikkeld om aanstaande kwetsbare ouders bewust te maken van de beschikbare hulp. Tevens worden de zorgprofessionals vanuit de verloskunde en kraamzorg bekend gemaakt met vier ontwikkelde interventies en instrumenten zoals de Validatie van de ALPHA-NL: Signalering ongunstige opgroei-omstandigheden tijdens de zwangerschap, de PreSPARK, VoorZorg en blauwdruk prenatale registratie in de JGZ. Meer weten? Lees hier verder.

Uitvoerende

TNO, GGD Zeeland, NCJ,  Academische Werkplaats Jeugd & Gezondheid
ZonMw-project 736400005, Vimp Prenataal Campagne