Het onderwijs is een belangrijk middel om kennis van preventie meer te laten landen in de praktijk. Daarom zijn onlangs 8 ZonMw-projecten gestart die zich richten op vernieuwing en samenwerking in het onderwijs. Commissielid Hans Roskam was betrokken bij het beoordelen van de aanvragen van 2 subsidierondes.
‘Ik vind het mooi dat de subsidierondes bijdragen aan gezondheidsonderwijs, van mbo tot aan universitair niveau’, aldus Hans. ‘Want daar worden de beroepsbeoefenaars voor de toekomst opgeleid en professionals bijgeschoold.’
‘Als onderwijsprogramma’s goed aansluiten bij de praktijk, wordt onderwijs relevanter’, aldus Hans Roskam. ‘En dat is nodig om kennis over preventie toegankelijker te maken en te laten landen bij professionals. Zodat zij uiteindelijk de doelgroepen bereiken waar preventie een bijdrage kan leveren aan het vitaler maken van mensen.’ De gehonoreerde projecten uit de 2 recente subsidierondes van het programma Kennisbenutting en Implementatie moeten ervoor gaan zorgen dat het onderwijs kennis over preventie naar de praktijk brengt.
Relevant en praktijkgericht gezondheidsonderwijs voor toekomstige professionals
De subsidierondes worden volgens Hans ingezet om onderwijs en het werkveld beter te laten samenwerken. ‘Onderwijs legt soms accenten, die in het werkveld minder relevant zijn. Of ze leiden te vakgericht op en hebben minder aandacht voor vaardigheden van professionals. Als welzijnswerker vertegenwoordig je je organisatie soms in je eentje in een hele wijk en kom je in aanraking met een diversiteit aan stakeholders. Daar ben je dan niet op voorbereid.’
‘Ook denk ik dat het onderwijs het werk soms iets te rooskleurig neerzet, waardoor de praktijk niet aan de verwachting voldoet. Dat kan zorgen voor onnodige uitval van beroepsmensen die we nu juist hard nodig hebben. Ik vind dat het onderwijs meer aandacht moet besteden aan hoe het is om in een organisatie te werken. Nauwer samenwerken met de praktijk, en het onderwijs net zo flexibel inrichten als die praktijk. Curricula liggen vast, maar het werkveld is flexibel en verandert continue. Onderwijs moet net zo flexibel zijn. Steeds weer inspelen op wat over een paar jaar relevant is voor de toekomstige professional.’
‘Curricula liggen vast, maar het werkveld is flexibel en verandert continue.’
Bestaande professionals toerusten in een complex werkveld
De subsidieronde “Impuls regionaal onderwijsaanbod preventie” richt zich op bij- en nascholing van professionals. ‘Het is hard nodig om het werkveld meer te betrekken bij het samenstellen van deze scholing. Veel programma’s, bijvoorbeeld om energiearmoede tegen te gaan, liggen soms te ver van de dagelijkse werkelijkheid van de beoogde doelgroepen af. Ik hoor onze minister van financiën van de week nog zeggen, “we moeten nadenken hoe we de hoge gasprijzen kunnen compenseren, misschien komen we hier in de voorjaarsnota op terug”. In de tussentijd kunnen veel mensen hun rekeningen niet meer betalen.’
Wat maakt het werkveld complex? ‘Professionals hebben (of nemen) weinig tijd voor bij- en nascholing. In de huidige samenleving spelen corona, zelfstandig langer thuis (moeten) wonen en schulden een grote rol. Professionals zijn dan ook vooral bezig om mensen die het lastig hebben, te helpen overleven. Eerst de basis op orde: een baan, inkomen, dak boven het hoofd. Pas daarna kan een professional zich echt bezig houden met leefstijl en preventie.’
De subsidierondes voor vernieuwing en samenwerking in onderwijs
De subsidieronde ‘Impuls initieel onderwijsaanbod preventie’ richt zich op toekomstige zorg- en welzijnsprofessionals in het MBO, HBO en universitair onderwijs. Het doel van deze projecten is om kennis en vaardigheden op het gebied van preventie en gezondheidsbevordering te versterken. Belangrijk hierbij is adequate doorverwijzing naar én samenwerking met andere relevante professionals. Het kan dan zowel gaan om samenwerking ‘in de keten’ tussen professionals vanuit verschillende opleidingsachtergronden (WO-HBO-MBO) als om samenwerking over domeinen heen (eerstelijnszorg, publieke gezondheid, sociaal domein).
De subsidieronde ‘Impuls regionaal onderwijsaanbod preventie’ richt zich op bestaande zorg- en welzijnsprofessionals. Het doel van de projecten is om in samenwerking met relevante regionale partners een onderwijsaanbod gericht op post-initieel onderwijs en bij- en nascholing te ontwikkelen en implementeren. Hierbij staat ook het versterken van kennis en vaardigheden op het gebied van preventie en gezondheidsbevordering centraal. Om dit regionale onderwijsaanbod te verankeren, wordt expliciet aandacht besteed aan het versterken van de preventie infrastructuur in de betreffende regio.
Projecten van start: inzetten op de juiste kennis en vaardigheden op het gebied van preventie
‘De 8 projecten die in deze subsidierondes van start gaan laten kennis en vaardigheden op het gebied van preventie onderdeel worden van het vak. Professionals kunnen deze in hun koffertje meenemen naar de mensen die ze ondersteunen. Ook dragen ze bij aan het delen van kennis, door een structuur te creëren waarin professionals elkaar kunnen ontmoeten en casuïstiek kunnen bespreken. Mijn advies aan organisaties is om hier daadwerkelijk ruimte bij medewerkers voor te maken. Anders moet het erbij, dat kan nooit succesvol zijn.’
Verder leveren de projecten tools op die professionals helpen integraal te kijken. Hans: ‘Als je positieve gezondheid in de praktijk wil inzetten, moet je alle leefgebieden aandacht geven. Is er bijvoorbeeld sprake van huiselijk geweld? Waar komt het vandaan? Misschien is iemand al jaren werkloos. Stop dan je energie in het vinden van een baan, daarmee los je het huiselijk geweld mogelijk ook op. Er zijn al veel gezondheidstools beschikbaar, zoals op het gebied van positieve gezondheid, en deze projecten helpen om die tools toepasbaar en bruikbaar te maken voor het werkveld.’
‘Als de kruisbestuiving tussen wetenschappelijke kennis en praktische wijsheid beter lukt na deze subsidierondes, ben ik tevreden!’
Impact van wetenschappelijke kennis
Hans is een positief ingesteld mens, maar maakt zich toch zorgen over de toekomst. ‘Zijn we in staat om de komende jaren de doelgroepen te bereiken die het moeilijk hebben, met de juiste tools voor preventie? Ik geloof dat een betere samenwerking tussen het onderwijs en het werkveld hierin helpt. Veel van de wetenschappelijke kennis landt nu niet, kan niet worden geborgd of sluit niet voldoende aan bij de praktijk.
Het werkveld moet meer ervaringen delen met het onderwijs, zodat de kennis die het onderwijs deelt met (toekomstige) professionals daadwerkelijk toepasbaar is in de praktijk. Laat dat nou precies zijn waar de projecten in deze subsidierondes mee aan de slag gaan. Als de kruisbestuiving tussen wetenschappelijke kennis en praktische wijsheid beter lukt na deze subsidierondes, ben ik tevreden!’
Van gedachten wisselen met Hans Roskam? Hij is bereikbaar via h.roskam@welzijncapelle.nu
Meer informatie
- Nieuwe projecten van start voor inbedding van preventie in onderwijs (Nieuwsbericht 4 februari 2022)
- ZonMw kennisportaal Implementatie
- Artikelenreeks ‘Zo benutten we resultaten en opbrengsten beter in de praktijk’
- Publicatie Leren elkaars taal te spreken
- Hoofdstuk Kennisinfrastructuren als motor voor implementatie uit publicatie 20 jaar preventie bij ZonMw
- Programmalijn Kennisbenutting en implementatie
- Themapagina Preventie
Colofon
Tekst: Milou Oomens | Doelgroep in beeld
ZonMw stimuleert gezondheidsonderzoek en zorginnovatie. ZonMw financiert gezondheids-onderzoek en stimuleert het gebruik van de ontwikkelde kennis - om daarmee de zorg en gezondheid te verbeteren. ZonMw heeft als hoofdopdrachtgevers het ministerie van VWS en NWO.